ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 τείνει να λάβει διαστάσεις «επιδημίας» τα τελευταία έτη. Η αύξηση της επίπτωσης του διαβήτη βαίνει παράλληλα με την παγκόσμια «επιδημία» της παχυσαρκίας και αποδίδεται εν πολλοίς σε αυτήν. Τόσο η παχυσαρκία όσο και ο διαβήτης συσχετίζονται ανεξάρτητα με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κακοηθειών και με αυξημένη θνησιμότητα. Σε μελέτη που διεξάχθηκε στην Ιαπωνία, τα διαβητικά άτομα τύπου 2 είχαν 27% μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε σχέση με άτομα χωρίς διαβήτη, ενώ ομοίως μελέτες σε κορεάτικο, σουηδικό και αυστριακό πληθυσμό έδειξαν κατά τουλάχιστον 20% μεγαλύτερη επίπτωση καρκίνου σε άτομα με διαβήτη από ότι σε άτομα με φυσιολογικό σάκχαρο.

Ανεξήγητη επιδείνωση του γλυκαιμικού ελέγχου σε άτομα με διαβήτη και ξαφνική απορρύθμιση ενός καλά ρυθμισμένου σακχάρου αποτελούν σημεία συναγερμού για πιθανή ανάπτυξη καρκίνου.

Πως σχετίζονται η παχυσαρκία και ο διαβήτης με τον καρκίνο;

Ο μηχανισμός της συσχέτισης μεταξύ παχυσαρκίας, διαβήτη και κακοηθειών δεν είναι απόλυτα διευκρινισμένος, αλλά πιθανολογείται ότι η αντίσταση στην ινσουλίνη και η υπερινσουλιναιμία (δηλαδή τα αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα) έχουν κεντρικό ρόλο σε αυτόν. Η ινσουλίνη και διάφοροι αυξητικοί παράγοντες που μοιάζουν με αυτήν (IGF, insulin growth factor) αλλά και διάφορες φλεγμονώδεις ουσίες όπως ο παράγοντας νέκρωσης των όγκων (TNF-α, tumor necrosis factor-α) που παράγονται από το λιπώδη ιστό και βρίσκονται αυξημένες στην παχυσαρκία και το διαβήτη, εμπλέκονται στη διαδικασία της καρκινογένεσης. Επίσης η αυξημένη παραγωγή οξειδωτικών ριζών που παρατηρείται στο διαβήτη θεωρείται ότι προκαλεί βλάβη στο DNA, με αποτέλεσμα την καρκινογένεση.

Ενδέχεται μήπως διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες να εμπλέκονται στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου;

Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που εμπλέκονται στην ανάπτυξη αντίστασης στη δράση της ινσουλίνης είναι η αυξημένη κατανάλωση θερμίδων και ζωικού λίπους σε συνδυασμό με τη μειωμένη κατανάλωση φυτικών προϊόντων και τη μειωμένη φυσική δραστηριότητα. Ως εκ τούτου οι παράγοντες αυτοί επηρεάζουν τόσο τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη όσο και τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.

Ποιες κακοήθειες είναι συχνότερες στα διαβητικά άτομα;

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα ογκογένεσης που έχει συσχετιστεί με τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα που παρατηρούνται στο διαβήτη τύπου 2. Παράλληλα τόσο ο διαβήτης τύπου 2 όσο και ο καρκίνος του παχέος εντέρου έχουν συσχετιστεί με έκθεση σε κοινούς παράγοντες κινδύνου όπως είναι η πλούσια σε ενέργεια και λίπος και πτωχή σε φυτικές ίνες διατροφή και η μειωμένη φυσική δραστηριότητα. Σε ότι αφορά στις γυναίκες με διαβήτη τύπου 2, ο καρκίνος του μαστού αναφέρεται συχνότερα, ιδίως στις μετεμμηνοπαυσιακές, σε σχέση με αυτές χωρίς διαβήτη όπως επίσης και ο καρκίνος του ενδομητρίου.

Σε ότι αφορά στον καρκίνο του παγκρέατος τι στοιχεία υπάρχουν;

Ιδιαίτερα για την περίπτωση του καρκίνου του παγκρέατος, υπάρχουν μελέτες που συσχετίζουν τη μικρή διάρκεια διαβήτη με την ανάπτυξη του. Σε αυτή την περίπτωση ο διαβήτης πρέπει να θεωρηθεί αποτέλεσμα μάλλον, δηλαδή «σύμπτωμα» του καρκίνου του παγκρέατος, παρά αίτιο ανάπτυξης του.

Τα ίδια ισχύουν και για το διαβήτη τύπου 1;

Όσον αφορά στο διαβήτη τύπου 1 έχει συσχετιστεί με ανάπτυξη καρκίνου του ενδομητρίου και των ωοθηκών, αλλά η συνύπαρξη του με καρκίνο είναι σημαντικά μικρότερη από αυτήν του διαβήτη τύπου 2.

Αληθεύουν τα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας σχετικά με τις «αντικαρκινικές» ιδιότητες της μετφορμίνης;

Στη διεθνή βιβλιογραφία φαίνεται όλο και συχνότερα ότι η χρήση μετφορμίνης (Glucophage, Glyformin, Metformin Hexal, Brot, Metforal, Neomid) σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε άτομα με διαβήτη. Οι «αντινεοπλασματικές» ιδιότητες του φαρμάκου αυτού οφείλονται στη μείωση των επιπέδων ινσουλίνης που προκαλεί, με αποτέλεσμα να προφυλάσσονται οι ασθενείς κυρίως από όγκους των οποίων η ανάπτυξη διεγείρεται από την ινσουλίνη.

Αληθεύουν τα όσα είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας για πιθανή καρκινογόνο δράση της ινσουλίνης glargine (Lantus);

Αφορμή για την ενδεχόμενη συσχέτιση της ινσουλίνης Lantus με αυξημένο κίνδυνο καρκινογένεσης αποτέλεσαν 4 δημοσιεύσεις που αφορούσαν διαφορετικούς πληθυσμούς, στη Γερμανία, στη Σουηδία, στην Αγγλία και στη Σκωτία, στηριζόμενες σε αναδρομικά στοιχεία από μητρώα ασθενών.
Στην ανάλυση των στοιχείων από τη Γερμανική μελέτη, φάνηκε μια αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου με τη χρήση της εν λόγω ινσουλίνης. Η ανάλυση των δεδομένων από την Αγγλική μελέτη δεν έδειξε καμιά συσχέτιση, ενώ η μελέτη της Σκωτίας όπως και αυτή της Σουηδίας έδειξαν μια τάση αυξημένης συχνότητας καρκίνου του μαστού.

Οι ασθενείς ωστόσο που μελετήθηκαν ήταν πιο ηλικιωμένοι, πιο υπέρβαροι και με αυξημένη αρτηριακή πίεση που ούτως ή άλλως έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης νεοπλασιών, ενώ ελάμβαναν περισσότερες μονάδες ινσουλίνης, γεγονός που υποδηλώνει ενδεχομένως μεγαλύτερη αντίσταση στην ινσουλίνη, η οποία ως γνωστό έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο νεοπλασιών. Τόσο η Αμερικάνικη Διαβητολογική Εταιρία (ADA) όσο και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΕΑ) λόγω της αντιφατικότητας και ασάφειας των αποτελεσμάτων των αναλύσεων αυτών, συνέστησαν συνέχιση της αγωγής με ινσουλίνη Lantus χωρίς καμιά ανησυχία.

Τι πρέπει να γίνει σε ό,τι αφορά στην πρόληψη του καρκίνου σε διαβητικά άτομα;

Η παχυσαρκία ως γνωστό αποτελεί τη δεύτερη, μετά το κάπνισμα, δυνάμενη να αποφευχθεί αιτία ανάπτυξης καρκίνου. Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας λοιπόν και η διακοπή του καπνίσματος αποτελούν πρωταρχικούς στόχους στους διαβητικούς τόσο για την θεραπεία του διαβήτη όσο και για την πρόληψη του καρκίνου. Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, η μειωμένη κατανάλωση θερμίδων και ζωικού λίπους και η αυξημένη κατανάλωση φρούτων και φυτικών ινών συμβάλει τα μέγιστα στην πρόληψη των κακοηθειών. Τέλος ο προσυμπτωματικός έλεγχος με ειδικές για τον καρκίνο εξετάσεις στα πλαίσια του ετήσιου ελέγχου για το διαβήτη από το Διαβητολόγο σας, αποτελεί ένα ακόμη τρόπο πρόληψης του καρκίνου.