ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ

Οι επιπλοκές του διαβήτη αλλά και η συχνά προοδευτικά επιδεινούμενη πορεία του ίδιου του διαβήτη, κάνουν επιτακτική την ανάγκη για συχνή παρακολούθηση των διαβητικών ατόμων για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των καταστάσεων αυτών. Η καλή ρύθμιση του σακχάρου και στους δύο τύπους διαβήτη αλλά και της αρτηριακής υπέρτασης, της δυσλιπιδαιμίας, της παχυσαρκίας, η διακοπή του καπνίσματος, η τακτική μυϊκή άσκηση και η χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, είναι σε θέση να μειώσει δραματικά τον κίνδυνο των επιπλοκών.   

Πόσες φορές το χρόνο πρέπει να επισκέπτομαι τον Διαβητολόγο μου;

Τακτικές επισκέψεις στον ειδικό που σας παρακολουθεί είναι απαραίτητες. Aνάλογα λοιπόν με το βαθμό ελέγχου του διαβήτη σας και την ύπαρξη ή όχι επιπλοκών, συνιστάται από 4 φορές το χρόνο (δηλαδή ανά τρίμηνο), έως και πιο συχνά. 

Πώς μπορώ να παρακολουθώ την εξέλιξη του σακχάρου μου;

Η καλή ρύθμιση του διαβήτη αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πρόληψης των επιπλοκών από το διαβήτη. Ανάλογα με τον τύπο του διαβήτη που έχετε, η θεραπεία σας μπορεί να ποικίλλει από απλή δίαιτα μέχρι θεραπεία με ινσουλίνη, μόνη ή σε συνδυασμό με αντιδιαβητικά χάπια. Ως εκ τούτου απαιτείται καταγραφή του σακχάρου και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης σας σε τακτά χρονικά διαστήματα προς αποφυγή δυσάρεστων εξελίξεων.  

Αυτομέτρηση του σακχάρου κατ’οίκον

Η αυτομέτρηση του σακχάρου από εσάς, με τη βοήθεια των ειδικών μετρητών σακχάρου, θα βοηθήσει στην αναγνώριση της πορείας του διαβήτη αλλά και στην πιθανή μεταβολή της θεραπείας σας εάν και εφόσον χρειάζεται. Η συχνότητα αυτομέτρησης ποικίλλει ανάλογα με τη θεραπεία που ακολουθείται (ινσουλίνη ή χάπια).

Η καταγραφή των μετρήσεων στο ημερολόγιο καταγραφής σακχάρου και η επίδειξη τους στον θεράποντα ειδικό σε κάθε επίσκεψη στο ιατρείο είναι αυτονόητη. Όταν μετράμε το σάκχαρο μας ενδιαφέρουν κυρίως 2 τιμές. Το σάκχαρο νηστείας (τουλάχιστον 7 – 8 ώρες χωρίς φαγητό, π.χ. το πρωί μόλις ξυπνάμε) πρέπει να είναι μεταξύ 80 και 120 mg/dl και το σάκχαρο 2 ώρες μετά από κύριο γεύμα πρέπει να είναι κάτω από 140 mg/dl.

Σε περιπτώσεις αρρύθμιστου ή ασταθούς διαβήτη τύπου 1 συνιστάται η καταγραφή της 24ώρης διακύμανσης του σακχάρου σας, που γίνεται είτε στο Νοσοκομείο είτε στο σπίτι με τη βοήθεια ειδικών συσκευών καταγραφής του σακχάρου σας μετά από υποδόρια εμφύτευση ειδικού καθετήρα.

Πατήστε εδώ για να βρείτε ημερολόγιο καταγραφής του σακχάρου.

Μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c)

Η γενικότερη πορεία της ρύθμισης του σακχάρου σας ωστόσο παρακολουθείται πιο αξιόπιστα και αντικειμενικά με τη μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης στο αίμα, που δείχνει την κατά μέσο όρο συγκέντρωση του σακχάρου κατά το τελευταίο τρίμηνο περίπου πριν από τη μέτρηση. Ο μέσος όρος που προσφέρει η εξέταση αυτή βοηθά να προσδιορίσουμε την εικόνα της ρύθμισής μας πιο ολοκληρωμένα. Κάθε αύξηση της κατά 1% αντιστοιχεί σε μεταβολή της μέσης πυκνότητας γλυκόζης κατά περίπου 30 mg/dl. Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι επειδή ο προσδιορισμός της αφορά μέση τιμή σακχάρου, οι ακραίες τιμές του σακχάρου δεν αποτυπώνονται σ’ αυτήν.

Είναι ίσως από τις πιο σημαντικές εξετάσεις, μια που συνδέεται ευθέως ανάλογα με τον μακροχρόνιο κίνδυνο όλων των επιπλοκών του διαβήτη. Οι πιο έγκυρες μελέτες που αφορούν το διαβήτη απέδειξαν ότι η μείωσή της ελαχιστοποιεί και τις επιπλοκές του, άρα δεν είναι μόνο δείκτης ρύθμισης αλλά και αξιόπιστος δείκτης εμφάνισης επιπλοκών. Για παράδειγμα, η μείωσή της κατά 10% μειώνει και την επίπτωση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας κατά 45%.

Για τους διαβητικούς, καλή ρύθμιση σημαίνει τιμές τουλάχιστον κάτω από 7%, αν και για τους ανθρώπους μεγάλης ηλικίας και τιμές κάτω του 8% είναι ικανοποιητικές. Πρέπει να την παρακολουθείτε τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο αν έχετε καλή ρύθμιση και τουλάχιστον ανά τρίμηνο αν δεν έχετε καλή ρύθμιση ή η θεραπεία σας έχει πρόσφατα αλλάξει.

Σημειώνεται ότι η διάγνωση αλλά και η παρακολούθηση του διαβήτη δε μπορεί να βασιστεί στα επίπεδα της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης σε ασθενείς με διάφορες μορφές αναιμίας ή σε άτομα με αιμοσφαιρινοπάθειες (π.χ. μεσογειακή αναιμία, δρεπανοκυτταρική αναιμία). Επίσης σε περιπτώσεις χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας (σε ουραιμία όπως λέμε), εκσεσημασμένης υπερτριγλυκεριδαιμίας και χρόνιας κατάχρησης αλκοόλ, η εξέταση αυτή πάλι δεν είναι αξιόπιστη.

Πατήστε εδώ για να δείτε σε τι μέση τιμή σακχάρου αντιστοιχεί η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη σας κατά τη διάρκεια του τελευταίου τριμήνου.

Ποιες άλλες παραμέτρους πρέπει να παρακολουθώ για την ρύθμιση του σακχάρου μου;

Μέτρηση της αρτηριακής πίεσης

Η μέτρηση της αρτηριακής σας πίεσης θα πρέπει να πραγματοποιείται τακτικά, και αν διαγνωσθεί υπέρταση, να θεραπεύεται με υγιεινοδιαιτητική ή φαρμακευτική προσέγγιση.

Η απόφαση παρέμβασης για τη θεραπεία της αρτηριακής πίεσης στηρίζεται βασικά σε δύο κριτήρια: το επίπεδο της συστολικής («ψηλής») και της διαστολικής («χαμηλής») αρτηριακής πίεσης που πρέπει να μετριούνται σε ηρεμία τόσο σωματική όσο και ψυχική! (όχι μετά από άσκηση, πονοκέφαλο ή καταστάσεις στρες).

Τονίζεται ότι μερικές μετρήσεις αυξημένης πίεσης δεν σημαίνουν υπέρταση και ότι ακόμη και πιέσεις αρκετά αυξημένες δεν πρέπει να δημιουργούν πανικό ούτε χρειάζεται να αντιμετωπιστούν επειγόντως αν δεν έχουμε καρδιολογικό ιστορικό. Χρειάζεται μέσος όρος αρκετών μετρήσεων για να αποφασίσουμε θεραπεία.

Οι επιθυμητοί στόχοι της αρτηριακής πίεσης στους διαβητικούς είναι κάτω από 140 mmΗg η συστολική και κάτω από 80 mmΗg η διαστολική. Χαμηλότεροι στόχοι, δηλ. συστολική αρτηριακή πίεση κάτω από 130 mmHg συστήνεται για νεαρότερους σε ηλικία διαβητικούς.

Φαρμακευτική θεραπεία χορηγείται όταν οι μέσοι όροι των μετρήσεων ξεπερνούν το 140/80 mmΗg, πάντοτε φυσικά σε συνδυασμό με άσκηση και κατάλληλη δίαιτα.

Μέτρηση των λιπιδίων αίματος

Τα λιπίδια του αίματος σας (ολική χοληστερόλη, «καλή»και«κακή» χοληστερόλη και τριγλυκερίδια) θα πρέπει να προσδιορίζονται κάθε χρόνο – ή πιο συχνά αν είναι παθολογικά – και να θεραπεύονται καταλλήλως (με δίαιτα ή φάρμακα).

Μέτρηση της περιμέτρου μέσης

Για τη μέτρηση της περιμέτρου της μέσης, το άτομο πρέπει να είναι σε όρθια στάση σε ελαφρά εκπνοή, με τα πόδια του σε απόσταση περίπου 30 εκατοστών. Η περίμετρος μετράται με μεζούρα που τοποθετείται πάνω στο δέρμα παράλληλα προς το έδαφος, μεταξύ της τελευταίας πλευράς και της λεκάνης (περίπου δηλαδή στο ύψος του ομφαλού). Φυσιολογική περίμετρος μέσης θεωρείται εκείνη που είναι μικρότερη από τα 94 εκατοστά για τους άνδρες και τα 80 εκατοστά για τις γυναίκες.

Υπερηχογράφημα καρδιάς – έλεγχος για αγγειοπάθεια

 Λόγω του μεγάλου κινδύνου καρδιαγγειακών επιπλοκών, ο διαβητικός πρέπει να υποβάλλεται σε ηλεκτροκαρδιογράφημα και υπερηχογράφημα καρδιάς ή άλλη εκτίμηση αν συντρέξουν λόγοι. Επίσης όσοι έχετε πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου για καρδιοπάθεια (εκτός του διαβήτη) ή αρτηριοπάθεια σε άλλα αγγεία του σώματος (καρωτίδες κλπ) συνιστάται να υποβάλλεστε σε προληπτική δοκιμασία κόπωσης για τη διάγνωση τυχόν ασυμπτωματικής στεφανιαίας νόσου, triplex ή αξονική αγγειογραφία καρωτίδων και σπονδυλοβασικού συστήματος, μέτρηση του κνημοβραχιονίου δείκτη (ABI, ankle-branchial index) καθώς και triplex ή μαγνητική αγγειογραφία φλεβών και αρτηριών κάτω άκρων.

Μέτρηση πρωτεΐνης στα ούρα – εξετάσεις αίματος

Η διάγνωση πιθανής νεφροπάθειας είναι δυνατή με τη διαπίστωση μικρής ποσότητας πρωτείνης (αλβουμίνης) στα ούρα σας. Κατά συνέπεια, η ποσοτική μέτρηση της αλβουμίνης στα ούρα 24ώρου ή ο προσδιορισμός του λόγου της αλβουμίνης προς την κρεατινίνη (ACR, albumin:creatinine ratio) σε πρωινό δείγμα ούρων είναι απαραίτητο να γίνεται κάθε χρόνο, αμέσως μετά τη διάγνωση στο διαβήτη τύπου 2, και 5 χρόνια μετά τη διάγνωση στον τύπο 1. Η επανεξέταση και στους δύο τύπους διαβήτη γίνεται κατόπιν σε ετήσια βάση. Παράλληλα πρέπει να ελέγχεται τακτικά η ουρία και η κρεατινίνη σας (δείκτες για τα νεφρά σας) καθώς και το ουρικό σας οξύ, ενώ η απλή γενική ούρων καταδεικνύει την παρουσία ή όχι γλυκόζης στα ούρα (ονομάζεται γλυκοζουρία και συνήθως υποδηλώνει επίπεδα σακχάρου στο αίμα πάνω από 180 mg/dl) καθώς και πρωτεΐνης (σχετίζεται τόσο με το διαβήτη όσο και με τη πίεση σας).

Βυθοσκόπηση

Η πιθανή ύπαρξη αμφιβληστροειδοπάθειας (βλάβης του εσωτερικού χιτώνα του οφθαλμού) ή οιδήματος της ωχράς κηλίδος πρέπει επίσης να ελέγχεται κάθε χρόνο με βυθοσκόπηση ή/και φλουοροαγγειογραφία (δηλαδή φωτογραφία του πυθμένα του ματιού), δεδομένου ότι η πρώιμη διάγνωση και εφαρμογή θεραπείας με ακτίνες laser μπορεί αν προλάβει την τύφλωση. Η βυθοσκόπηση είναι απαραίτητο να γίνεται αμέσως μετά τη διάγνωση στο διαβήτη τύπου 2, ενώ στα άτομα με διαβήτη τύπου 1 ηλικίας άνω των 10 ετών, 5 χρόνια μετά τη διάγνωση. Η επανεξέταση και στους δύο τύπους διαβήτη γίνεται κατόπιν μια φορά το χρόνο. Θα πρέπει επίσης να ελέγχεστε για την ύπαρξη γλαυκώματος ή καταρράκτη, καταστάσεις που είναι συχνές στο διαβητικό πληθυσμό.

Εξέταση ποδιού – έλεγχος για νευροπάθεια

  Η εξέταση των ποδιών σας αποτελεί απαραίτητη διαδικασία, δεδομένου ότι ο διαβήτης αποτελεί την κυριότερη αιτία μη τραυματικού ακρωτηριασμού των κάτω άκρων, κατάσταση που μπορεί δυνητικά να προληφθεί αν διαπιστωθούν νωρίς προβλήματα νευροπάθειας ή αρτηριοπάθειας και ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα.

Έχει σημασία η μέτρηση των κετονών στο αίμα ή στα ούρα μου;

Όταν οι μύες χρειάζονται ενέργεια και υπάρχει έλλειψη ινσουλίνης, αρχίζουν να «καίνε» λίπη. Με αυτόν τον τρόπο παράγονται ορισμένα προϊόντα διάσπασης, που ονομάζονται κετονικά σώματα ή κετόνες. Πρόκειται για τοξικά οξέα, τα οποία εμφανίζονται αρχικά στο αίμα και σταδιακά περνάνε στα ούρα. Η μέτρηση των κετονών σαν μέσο παρακολούθησης του διαβήτη σας δεν έχει ιδιαίτερη σημασία στην καθημερινή πρακτική, εκτός και αν είστε διαβητικός τύπου 1 και εμφανίσετε συμπτώματα κετοξέωσης ή αν είστε έγκυος, οπότε η παρουσία κετονών στα ούρα σας χωρίς την παρουσία σακχάρου υποδηλώνει απουσία υδατανθράκων από τη διατροφή.

Έχει νόημα να παρακολουθώ σε κάποιο εργαστήριο τα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα μου;

Ο προσδιορισμός των επιπέδων της ινσουλίνης στο αίμα δεν χρειάζεται καθόλου για τη διάγνωση του διαβήτη ή για την εκτίμηση της ρύθμισης του. Η ινσουλίνη έχει νόημα να μετρηθεί μόνο για τη διερεύνηση ανεξήγητης υπογλυκαιμίας.

Τι είναι το c-πεπτίδιο; Έχει νόημα η μέτρηση του στο αίμα;

Το c-πεπτίδιο συνδέει τις δύο αλύσους της ινσουλίνης, α και β, στο μόριο της προινσουλίνης. Κάθε μόριο προινσουλίνης που διασπάται, ελευθερώνει ένα μόριο ινσουλίνης και μόριο c-πεπτιδίου. Επομένως η μέτρηση του c-πεπτιδίου είναι άριστο μέτρο της εκκρίσεως της ινσουλίνης και επομένως της λειτουργικότητας του παγκρέατος (αφού όση ινσουλίνη εκκρίνεται, τόσο και c-πεπτίδιο), αλλά δεν έχει νόημα να γίνεται στην καθ’ημέρα πράξη.

Η δοκιμασία γλουκαγόνης είναι μια δοκιμασία στην οποία προσδιορίζεται το c-πεπτίδιο τόσο πριν όσο και 6 λεπτά μετά την ενδοφλέβια χορήγηση 1 mg γλουκαγόνης, σε ινσουλινοθεραπευόμενους ασθενείς στους οποίους θέλουμε να δούμε τη λειτουργικότητα του παγκρέατος τους, καθώς και σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 που δεν ανταποκρίνονται στα δισκία τους.