ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

1. Διουρητικά

   Τα διουρητικά φάρμακα αρχικά αυξάνουν το ποσό των ούρων και μειώνουν την κατακράτηση αλατιού και νερού και κατά συνέπεια τον όγκο του αίματος. Σε μακροχρόνια καθημερινή χορήγηση ελαττώνουν την αντίσταση των αρτηριών. Μπορεί να χορηγηθούν μόνα τους, αλλά κυρίως είναι πολύ χρήσιμα σε περιπτώσεις όπου απαιτείται συνδυασμός φαρμάκων, οπότε μπορεί να περιέχονται μαζί με το δεύτερο φάρμακο στο ίδιο χάπι.

   Η συχνότερη παρενέργειά τους είναι η μείωση του καλίου του αίματος. Σπανιότερα μπορεί να προκαλέσουν αύξηση του ουρικού οξέος, μείωση του νατρίου και αύξηση του σακχάρου του αίματος, κυρίως όταν χορηγούνται σε μεγάλη δόση.

2. Βήτα-Αποκλειστές

   Οι βήτα-αποκλειστές μειώνουν τη δράση μιας αγγειοσυσπαστικής ουσίας που λέγεται νοραδρεναλίνη, μπλοκάροντας τη θέση δράσης της (στους βήτα υποδοχείς). Τα φάρμακα αυτά μειώνουν τη συχνότητα των παλμών της καρδιάς (προκαλούν δηλαδή βραδυκαρδία) και την καρδιακή παροχή. Είναι πολύτιμα φάρμακα μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου, σε αρρυθμίες, στην καρδιακή ανεπάρκεια και σε στηθάγχη (πόνος στο στήθος λόγω ισχαιμίας της καρδιάς). Δεν αποτελούν φάρμακα 1^ης γραμμής για την αντιμετώπιση της υπέρτασης εκτός και αν πρόκειται για νέα άτομα με αυξημένη συμπαθητική δραστηριότητα (δηλ. που έχει έντονα στοιχεία στρες) ή που δεν ανέχονται άλλες κατηγορίες αντιυπερτασικών ή για νέες γυναίκες που θέλουν να τεκνοποιήσουν.

   Συχνότερες παρενέργειές τους είναι το αίσθημα κόπωσης, η βραδυκαρδία (κάτω από 50 σφυγμοί το λεπτό) και ο σπασμός των βρόγχων (προκαλεί δύσπνοια) σε άτομα με άσθμα ή χρόνια βρογχίτιδα.

3. Ανταγωνιστές Ασβεστίου

   Τα φάρμακα αυτά εμποδίζουν την είσοδο ασβεστίου στα μυϊκά κύτταρα του τοιχώματος των αρτηριών με αποτέλεσμα να διαστέλλονται τα αγγεία, να μεγαλώνει δηλαδή η διάμετρος τους. Είναι χρήσιμα φάρμακα στην υπέρταση και τη στηθάγχη. Συγκεκριμένοι βραδυκαρδικοί ανταγωνιστές ασβεστίου είναι χρήσιμοι και σε αρρυθμίες.

   Συχνότερη παρενέργειά τους είναι το πρήξιμο στα πόδια (κυρίως στους αστραγάλους). Το πρήξιμο αυτό οφείλεται σε τοπική διαστολή αγγείων και είναι ακίνδυνο. Δεν υποχωρεί με διουρητικά αλλά με τη μείωση της δόσης ή τη διακοπή του φαρμάκου. Σπανιότερα μπορεί να προκαλέσουν εξάψεις (φούντωμα στο πρόσωπο), πονοκέφαλο ή ταχυκαρδία και οι βραδυκαρδικοί ανταγωνιστές ασβεστίου δυσκοιλιότητα, πονοκέφαλο, ή βραδυκαρδία.

4. Αναστολείς του Μετατρεπτικού Ενζύμου της Αγγειοτενσίνης

   Τα φάρμακα αυτά εμποδίζουν τον σχηματισμό μιας ουσίας που λέγεται αγγειοτενσίνη. Η αγγειοτενσίνη προκαλεί σύσπαση των αρτηριών, δηλαδή σμίκρυνση της διαμέτρου των και αύξηση της έκκρισης μιας άλλης ουσίας, της αλδοστερόνης, η οποία αυξάνει την κατακράτηση νατρίου (αλατιού) και νερού από τα νεφρά. Είναι χρήσιμα φάρμακα σε αρρώστους με υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια, μετά από έμφραγμα ή με διαβητική νεφροπάθεια.

   Η συχνότερη παρενέργειά τους είναι ο επίμονος ξηρός βήχας. Σε σπάνιες περιπτώσεις στένωσης των νεφρικών αρτηριών μπορεί να προκαλέσουν μείωση της νεφρικής λειτουργίας.

5. Ανταγωνιστές των Υποδοχέων της Αγγειοτενσίνης ΙΙ

   Τα φάρμακα αυτά εμποδίζουν τη δράση της αγγειοτενσίνης ΙΙ (βλέπε παραπάνω, «Αναστολείς του Μετατρεπτικού Ενζύμου της Αγγειοτενσίνης») στη θέση της δράσης της (στους ειδικούς υποδοχείς ΑΤ1 της αγγειοτενσίνης) με αποτέλεσμα αγγειοδιαστολή και μείωση της κατακράτησης αλατιού και νερού από τα νεφρά. Είναι χρήσιμα φάρμακα σε αρρώστους με υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια, υπερτροφία της αριστερής κοιλίας της καρδιάς, μετά από έμφραγμα ή με διαβητική νεφροπάθεια.

   Οι παρενέργειές τους είναι σπάνιες. Όπως και οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης, σε σπάνιες περιπτώσεις στένωσης των νεφρικών αρτηριών μπορεί να προκαλέσουν μείωση της νεφρικής λειτουργίας.

6. Αποκλειστές ρενίνης

   Πρόκειται για μια νέα κατηγορία αντιυπερτασικών φαρμάκων που δρουν μέσω μείωσης της δραστηριότητας της ρενίνης του πλάσματος, ενός ενζύμου το οποίο μετέχει στην παραγωγή της  αγγειοτενσίνης I στον οργανισμό. Η αγγειοτενσίνη I μετατρέπεται στην ορμόνη αγγειοτενσίνη II, η οποία είναι ισχυρό αγγειοσυσταλτικό (ουσία που στενεύει τα αιμοφόρα αγγεία). Με την αναστολή της παραγωγής της αγγειοτενσίνης I, τα επίπεδα τόσο της αγγειοτενσίνης I όσο και της αγγειοτενσίνης II μειώνονται, επιφέροντας αγγειοδιαστολή (διαπλάτυνση των αιμοφόρων αγγείων), με αποτέλεσμα η αρτηριακή πίεση να μειώνεται.

7. Άλφα-1-Αποκλειστές

   Οι α1-αποκλειστές εμποδίζουν τη δράση μιας ουσίας που προκαλεί αγγειοσύσπαση (νοραδρεναλίνη) μπλοκάροντας τους ειδικούς υποδοχείς της που βρίσκονται πάνω στο τοίχωμα των αγγείων (α1-υποδοχείς). Χρησιμοποιούνται στην υπέρταση και για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της υπερτροφίας του προστάτη.

   Μπορεί να προκαλέσουν κόπωση ή μεγάλη πτώση της πίεσης την πρώτη φορά που θα χρησιμοποιηθούν (υπόταση πρώτης δόσης).

8. Άλφα-2 Αγωνιστές και Ι-1 Αγωνιστές

   Δρουν σε ειδικές θέσεις στον εγκέφαλο (υποδοχείς α2 και Ι1) με αποτέλεσμα τη μείωση της δραστηριότητας ενός αγγειοσυσπαστικού συστήματος που λειτουργεί μέσω των ουσιών αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη. Χρησιμοποιούνται μόνο για τη θεραπεία της υπέρτασης. Ένα από τα φάρμακα αυτά, η μεθυλντόπα είναι το ασφαλέστερο αντιυπερτασικό φάρμακο για την υπέρταση της εγκυμοσύνης.

   Κύριες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι η υπνηλία και η ξηροστομία. Η μεθυλντόπα μπορεί να προκαλέσει αναιμία ή διαταραχή της λειτουργίας του ήπατος (συκώτι).

9. Αμέσως Δρώντα Αγγειοδιασταλτικά

Δρουν απ’ ευθείας στο τοίχωμα των αρτηριών με αποτέλεσμα αγγειοδιαστολή. Χρησιμοποιούνται σπάνια σε ιδιαίτερα δύσκολες περιπτώσεις υπέρτασης σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα.
Κύριες παρενέργειες είναι το αίσθημα παλμών στο στήθος, η υπερτρίχωση και η μείωση της νεφρικής λειτουργίας.