Συντάκτης: Savvas Ioannou

Τα ισοδύναμα υδατανθράκων απευθύνονται σε διαβητικούς τύπου 1 καθώς και διαβητικούς τύπου 2 που λαμβάνουν ινσουλίνη ταχείας δράσης προ φαγητού για ρύθμιση του σακχάρου τους. Η μέτρηση των ισοδυνάμων των υδατανθράκων της τροφής είναι μια μέθοδος που επιτρέπει να υπολογίζετε τη δόση της απαιτούμενης ινσουλίνης για την κάλυψη των αναγκών του γεύματος με μεγαλύτερη ακρίβεια, ούτως ώστε να μειωθεί το μεταγευματικό σάκχαρο. Για την αποτελεσματική χορήγηση της ινσουλίνης, οι υδατάνθρακες της τροφής θα πρέπει να μοιράζονται στα γεύματα και η δόση της ινσουλίνης να υπολογίζεται ανάλογα με τους υδατάνθρακες κάθε γεύματος.

Απαραίτητη προϋπόθεση για το σωστό υπολογισμό των μονάδων ινσουλίνης που απαιτούνται σε κάθε γεύμα είναι να γνωρίζετε δύο σημαντικές παραμέτρους:

• Πόσο σας κατεβάζει το σάκχαρο η μία μονάδα ινσουλίνης, ποιός είναι δηλαδή ο συντελεστής ευαισθησίας του οργανισμού σας στην ινσουλίνη. Ο συντελεστής ευαισθησίας του οργανισμού σας καθορίζεται από τον ιατρό σας!
• Πόση ινσουλίνη χρειάζεται ανά ισοδύναμο υδατανθράκων, ποιός είναι δηλαδή ο λόγος ινσουλίνης : υδατανθράκες. Ο λόγος αυτός υποδηλώνει πόσα γραμμάρια υδατανθράκων «καίει» μια μονάδα ινσουλίνης. Ο ιατρός σας θα καθορίσει επίσης το συγκεκριμένο λόγο!

Στη διαμόρφωση της συνολικής δόσης της ινσουλίνης του γεύματος θα πρέπει να προσθέτετε και την ποσότητα της ινσουλίνης που απαιτείται για τη διόρθωση του σακχάρου.

Παράδειγμα:

Ένα άτομο διαβητικό με πρωινό σάκχαρο 150 mg/dl, πρόκειται να προγευματίσει με τα εξής:

1. Ένα ποτήρι γάλα 240 ml
2. Ένα φλιτζάνι corn flakes και
3. Ένα ποτήρι χυμό πορτοκαλιού

Αν ο συντελεστής ευαισθησίας του συγκεκριμένου διαβητικού στην ινσουλίνη είναι 40 mg/dl (δηλ. η μία μονάδα ινσουλίνης κατεβάζει το σάκχαρο κατά 40 mg/dl), ενώ αν για κάθε ισοδύναμο υδατανθράκων χρειάζεται 1,5 μονάδες ινσουλίνης, τότε η δόση της ινσουλίνης που θα πρέπει να υπολογίσει για το πρόγευμα του θα υπολογιστεί σε τρία στάδια:

ΣΤΑΔΙΟ 1. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΙΟΡΘΩΣΗΣ ΤΟΥ ΣΑΚΧΑΡΟΥ

Για να διορθώσει το σάκχαρο του θα πρέπει να κατεβάσει την τιμή του σακχάρου στα 100 mg/dl. Άρα αφού το πρωινό του σάκχαρο είναι 150 mg/dl και ο επιθυμητός στόχος είναι όπως είδαμε τα 100 mg/dl:

150 (μετρημένο σάκχαρο) – 100 (επιθυμητό σάκχαρο) = 50 mg/dl

Αφού η ευαισθησία του οργανισμού του ατόμου στην ινσουλίνη αντιστοιχεί σε μία μονάδα ινσουλίνης ανά 40 mg/dl τότε:  50/40 = 1,25 μονάδες ινσουλίνης

ΣΤΑΔΙΟ 2. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ

Στο στάδιο αυτό θα πρέπει να υπολογίσει τον αριθμό των ισοδυνάμων της τροφής. Έτσι για το συγκεκριμένο πρόγευμα:

1. Ένα ποτήρι γάλα 240 ml = 1 ισοδύναμο υδατανθράκων
2. Ένα φλιτζάνι corn flakes = 2 ισοδύναμα υδατανθράκων
3. Ένα ποτήρι χυμό πορτοκαλιού = 2 ισοδύναμα υδατανθράκων

          ΣΥΝΟΛΟ = 5 ισοδύναμα υδατανθράκων

Αφού για κάθε ισοδύναμο υδατανθράκων θέλει 1,5 μονάδες ινσουλίνης, τότε για το συγκεκριμένο γεύμα θέλει 1,5 Χ 5 = 7,5 μονάδες ινσουλίνης.

ΣΤΑΔΙΟ 3. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΔΟΣΗΣ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ

Το άτομο αυτό θα πρέπει να προσθέσει τη δόση ινσουλίνης για τη διόρθωση του σακχάρου (στάδιο 1: 1,25 μονάδες) και τη δόση που απαιτείται για την κάλυψη των υδατανθράκων του γεύματος του (στάδιο 2: 7,5 μονάδες).

Άρα: 1,25 + 7,5 = 8,75 μονάδες (κατά προσέγγιση 9 μονάδες ινσουλίνης).

Εάν πρόκειται να ακολουθήσει σωματική άσκηση, είναι δυνατόν αν αφαιρεθεί από τη συνολική δόση που υπολογίσθηκε 10 ή 20% ή και περισσότερο (ανάλογα με το είδος, την ένταση και τη διάρκεια της άσκησης).

Πατήστε εδώ για να βρείτε ισοδύναμα υδατανθράκων.

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ

Όταν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα σας πέφτουν κάτω από 70 mg/dl, έχετε χαμηλό σάκχαρο αίματος ή υπογλυκαιμία. Η υπογλυκαιμία είναι η πιο συχνή επιπλοκή του διαβήτη τύπου 1. Σοβαρή υπογλυκαιμία παρουσιάζει το 10 – 25% των διαβητικών τύπου 1 τουλάχιστον μια φορά το χρόνο, ενώ η συχνότητα της ήπιας υπογλυκαιμίας είναι ακόμη ψηλότερη. Η συχνότητα εμφάνισης υπογλυκαιμίας σε διαβητικούς τύπου 2 είναι πολύ μικρότερη από αυτή του τύπου 1.

Το χαμηλό σάκχαρο αίματος είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί, ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια. Ωστόσο, εάν δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί εγκαίρως, μπορεί να επιδεινωθεί και να προκαλέσει λιποθυμία ή ακόμη και σπασμούς. Οι περισσότερες περιπτώσεις χαμηλού σακχάρου στο αίμα μπορούν αν αποφευχθούν. Η γνώση του πώς και του πότε δρουν τα φάρμακα σας (δισκία ή ινσουλίνη) μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο που διατρέχετε. Παράλληλα η έγκαιρη αναγνώριση των πρώτων προειδοποιητικών σημείων της υπογλυκαιμίας οδηγεί στην αποτελεσματικότερη και ασφαλέστερη διαχείριση της.

Η υπογλυκαιμία σχετίζεται με αυξημένη επίπτωση οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου καθώς και αρρυθμίες της καρδιάς, για αυτό και είναι επιτακτική η πρόληψη της και η έγκαιρη αντιμετώπιση της. 

Ποια τα αίτια χαμηλού σακχάρου στο αίμα μου;

Μερικές καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν την πτώση του σακχάρου στο αίμα σας είναι:

• Η λήψη περισσοτέρων φαρμάκων για το διαβήτη από ότι συνήθως.
• Η λήψη μεγάλης δόσης ινσουλίνης.
• Η αλλαγή στη θεραπεία του διαβήτη.
• Η λήψη άλλων φαρμάκων.
• Η κατανάλωση λιγότερου φαγητού από ότι συνήθως
• Η παράλειψη ή η καθυστέρηση ή η μη ολοκλήρωση των γευμάτων ή των ενδιάμεσων γευμάτων.
• Η πιο έντονη σωματική δραστηριότητα ή άσκηση από τη συνηθισμένη. Είναι γνωστό ότι η άσκηση καταναλώνει γρήγορα τη γλυκόζη.
• Η κατανάλωση αλκοόλ. Με το αλκοόλ ο οργανισμός σας καταναλώνει ζάχαρη γρηγορότερα από ότι συμβαίνει συνήθως.
• Η κατανάλωση φαγητού σε λάθος ώρα σε σχέση με τα φάρμακα που παίρνετε.
• Η νεφρική ανεπάρκεια.
• Οι ακραίες θερμοκρασίες, όπως η υπερβολική ζέστη ή το υπερβολικό κρύο ή ακόμη και το ζεστό μπάνιο ή η σάουνα μπορεί να προκαλέσουν πτώση του σακχάρου σε ορισμένα άτομα.

Ποιες οι προειδοποιητικές ενδείξεις ελαφράς υπογλυκαιμίας;

Αν κάποιος έχει ελαφρά υπογλυκαιμία θα παρουσιάσει:

•  Αστάθεια

•  Ωχρότητα

•  Έντονοι ιδρώτες

•  Ταχυπαλμία

•  Μούδιασμα των χειλιών

•  Αίσθηση κρύου ή ζέστης

Ποιες οι προειδοποιητικές ενδείξεις μέτριας υπογλυκαιμίας;

Αν κάποιος έχει μέτρια υπογλυκαιμία θα παρουσιάσει:

• Σύγχυση
• Οξυθυμία
• Αδυναμία

Αν δεν ενεργήσετε άμεσα μπορεί να οδηγηθείτε σε σοβαρή υπογλυκαιμία, η οποία:

Εμφανίζεται με:

• Θολή όραση

• Αδεξιότητα

• Συμπεριφορά μέθης

• Σοβαρή σύγχυση

• Απώλεια συνείδησης

• Λιποθυμία

Μπορεί ωστόσο να μην έχετε καθόλου συμπτώματα χαμηλού σακχάρου στο αίμα. Ακόμη και εάν δεν αισθάνεστε κανένα από τα συμπτώματα που περιγράφονται πιο πάνω, θα πρέπει και πάλι να αντιμετωπίσετε αμέσως το χαμηλό σάκχαρο εάν έχετε μία μέτρηση τιμής σακχάρου στο αίμα κάτω από 70 mg/dl.

Σε περίπτωση που συμβεί, πως αντιμετωπίζω την υπογλυκαιμία;

Είναι σημαντικό να μπορείτε να αναγνωρίζετε τα συμπτώματα του χαμηλού σακχάρου στο αίμα σας όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Μόλις αισθανθείτε ότι το σάκχαρο σας είναι χαμηλό, είναι απαραίτητο:

1. Να εξετάσετε το αίμα σας.
2. Εάν είναι χαμηλότερο από 70 mg/dl είναι απαραίτητο να φάτε ή να πιείτε κάτι αμέσως. Καταναλώστε ένα σάκχαρο ταχείας δράσης, όπως:

• Μισό ποτήρι (περίπου 110) αναψυκτικού τύπου κόλα ή άλλου σακχαρούχου ποτού (όχι διαίτης ή χωρίς ζάχαρη) ή χυμού πορτοκάλι μαζί με μία ή δύο φρυγανιές.
• Τρία δισκία γλυκόζης που διατίθενται στα φαρμακεία.
• Έξι ή επτά σκληρές καραμέλες (με ζάχαρη).
• Μια κουταλιά της σούπας μέλι ή μαρμελάδα ή ζάχαρη
• Τρία φακελάκια ζάχαρη από αυτά που βρίσκει κανείς στα εστιατόρια.

3.  Δεν είναι καλή ιδέα να καταναλώσετε μεγάλες ποσότητες ζάχαρης για να διορθώσετε την υπογλυκαιμία, όπως π.χ. να φάτε μια ολόκληρη πλάκα σοκολάτας. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε υπερβολικά μεγάλη αύξηση της τιμής σακχάρου στο αίμα σας.

4.  Δεν συνιστάται η σοκολάτα ή γλυκά με βούτυρο ή κρέμα γιατί το λίπος που αυτά περιέχουν καθυστερεί την απορρόφηση του σακχάρου.

5.  Αφού καταναλώσετε το προτεινόμενο φαγητό ή ποτό, περιμένετε 15 λεπτά και μετά εξετάστε ξανά το σάκχαρο στο αίμα σας.

6.  Εάν το σάκχαρο στο αίμα σας είναι ακόμη χαμηλό ή εάν δεν αισθάνεστε καλύτερα, αντιμετωπίστε την κατάσταση ξανά με ένα από τους τρόπους θεραπευτικής αντιμετώπισης που προτείνονται πιο πάνω.

Τι πρέπει να έχω μαζί μου πάντοτε σε περιπτώσεις συχνών υπογλυκαιμιών;

Αφού προηγουμένως καταγράψετε και ενημερώσετε το γιατρό σας για τις συχνές υπογλυκαιμίες και πώς αυτές παρέρχονται, καλό θα ήταν να έχετε πάντα μαζί σας μια σύνθετη πηγή υδατανθράκων, όπως μια μπάρα δημητριακών, μπισκότα ή κάποιο φρούτο, η οποία θα σας δώσει μια πιο ισορροπημένη αύξηση των επιπέδων γλυκόζης αίματος.

Πως να ενημερώσω τον κοινωνικό μου περίγυρο για το πρόβλημα της υπογλυκαιμίας;

Κατά γενικό κανόνα, καλό είναι να έχετε μαζί σας ένα αναγνωριστικό (π.χ. MedicAlert) το οποίο να ενημερώνει ότι έχετε διαβήτη. Με αυτόν τον τρόπο, αν σας συμβεί υπογλυκαιμία, οι άνθρωποι που είναι κοντά σας, ενδεχομένως να μπορέσουν να την αναγνωρίσουν και να ενεργήσουν κατάλληλα. Συστήνεται επίσης να ενημερώσετε τους φίλους, την οικογένεια και τους συναδέλφους σας ότι έχετε διαβήτη, έτσι ώστε να είναι σε θέση εάν χρειαστεί να μπορέσουν να αναγνωρίσουν και να διαχειριστούν μια ενδεχόμενη υπογλυκαιμία.

Τι γίνεται όταν δεν υπάρχουν ενδείξεις κατά την «ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία»;

Μερικοί άνθρωποι δεν παρουσιάζουν προειδοποιητικές ενδείξεις όταν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους είναι πολύ χαμηλά. Αυτό είναι πιο συνηθισμένο σε άτομα που έχουν διαβήτη πάνω από 15 χρόνια και έχουν χάσει την ικανότητα να αντιλαμβάνονται τα πρώτα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας. Αν δεν έχετε προειδοποιητικές ενδείξεις, σημαίνει ότι θα πρέπει να είστε ακόμη περισσότερο οργανωμένοι σε ότι αφορά στον έλεγχο του σακχάρου αίματος σας.

Αν η «ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία» συμβαίνει συχνά, τότε θα πρέπει να αναζητήσετε με το γιατρό σας την αιτία.

Πως διαχειρίζομαι τη σοβαρή υπογλυκαιμία;

Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσετε τη σοβαρή υπογλυκαιμία, είναι να τοποθετήσετε μέλι ή μαρμελάδα στην άκρη του στόματος και να κάνετε μασάζ εξωτερικά – δεν χρειάζεται να το καταπιείτε. Αν όμως δεν είστε σε θέση να το κάνετε εσείς, μπορεί να σας βοηθήσει κάποιος άλλος κάνοντας ελαφρές μαλάξεις (μασάζ) στα μάγουλα (ούλα) σας προκειμένου αυτή να απορροφηθεί.

Αν τυχόν χάσετε τις αισθήσεις σας λόγω υπογλυκαιμίας, θα πρέπει να σας χορηγηθεί άμεσα ένεση γλυκαγόνης.

Πότε πρέπει να έχω μαζί μου γλυκαγόνη;

Η γλυκαγόνη είναι μια άλλη ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας αλλά αυξάνει το σάκχαρο στο αίμα και είναι μια καλή θεραπεία εάν δεν μπορείτε να καταπιείτε. Χορηγείται ως ένεση όπως η ινσουλίνη, δηλαδή υποδόρια ή ενδομυϊκά ή ενδοφλέβια.

Χρειάζεται να έχετε μαζί σας γλυκαγόνη, εάν:

• παίρνετε ινσουλίνη.
• είχατε πολύ χαμηλή γλυκόζη αίματος, την οποία δεν αντιληφθήκατε («ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία»).
• έχετε λιποθυμήσει από τη χαμηλή γλυκόζη αίματος.
• χρειάζεστε βοήθεια από κάποιον άλλο για την αντιμετώπιση της χαμηλής γλυκόζης αίματος.
• η γλυκόζη του αίματος σας είναι πολύ χαμηλή (κάτω από τα 40 mg/dl) πριν από τα προειδοποιητικά σημεία.

Μπορείτε να θελήσετε να έχετε μερικά σετ γλυκαγόνης επείγουσας ανάγκης σε διάφορα σημεία, όπως π.χ. στη δουλειά, στο αυτοκίνητο και στο σπίτι, έτσι ώστε να είστε πάντα προετοιμασμένοι. Είναι σημαντικό να ενημερώσετε το άμεσο περιβάλλον σας για τα σημάδια της υπογλυκαιμίας και τη γλυκαγόνη, ώστε να είναι σε θέση να σας βοηθήσουν.

Οι άνθρωποι που είναι γύρω σας μπορεί να παρατηρήσουν σε εσάς:

• Ξαφνικό χλόμιασμα
• Επίμονο βλέμμα
• Αρχή εφίδρωσης
• Μπερδεμένη ομιλία
• Περίεργη συμπεριφορά
• Ασυνήθιστη επιθετικότητα ή κλάμα
• Αδυναμία φυσιολογικής συγκέντρωσης

Οι δικοί σας άνθρωποι θα πρέπει να σας χορηγήσουν γλυκαγόνη αν:

• είστε αναίσθητοι
• η κατάσταση σας δεν βελτιώνεται μετά από την πόση ή τη λήψη σακχάρου ταχείας δράσης
• δεν μπορείτε να πιείτε ή να φάτε κάτι που να περιέχει σάκχαρο ταχείας δράσης

Πώς προλαμβάνω το χαμηλό σάκχαρο στο αίμα;

Είναι επιτακτική η ανάγκη να προσπαθήσετε να προλάβετε την υπογλυκαιμία γιατί μπορεί να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο τη ζωή σας. Μερικά απλά μέτρα που μπορείτε να πάρετε είναι:

• Τρώτε τα γεύματα στην ώρα τους χωρίς να παραλείπετε ενδιάμεσα γεύματα (κολατσιά).
• Καταναλώστε αμυλούχα τρόφιμα (ψωμί, ζυμαρικά, γαλακτοκομικά, φρούτα και λαχανικά) σε κάθε γεύμα και σνακ.
• Μάθετε να προσαρμόζετε το φαγητό σας ή τα φάρμακα για το διαβήτη σας στο επίπεδο της άσκησης σας. Πριν ασκηθείτε καταναλώστε κάποιο σνακ που να περιέχει υδατάνθρακες (ψωμί, φρούτο, δημητριακά, γαλακτοκομικά κ.α.)
• Μη χρησιμοποιείται με υπερβολική συχνότητα μία θέση ένεσης, καθώς το γεγονός αυτό μπορεί να μεταβάλει τον τρόπο δράσης της ινσουλίνης σας.
• Σε περίπτωση που θα καταναλώσετε αλκοόλ, επιλέξτε να είναι με μέτρο και να συνοδεύει κάποιο από τα γεύματα σας.
• Σε περίπτωση που ακολουθείτε σχήμα ινσουλίνης με μια ινσουλίνη βραδείας δράσης και 3 ινσουλίνες ταχείας δράσης στα κύρια γεύματα (εντατικοποιημένο σχήμα), πρέπει να εκπαιδευτείτε στη σωστή μέτρηση των υδατανθράκων που περιέχονται σε κάθε σας γεύμα.
• Να εξετάζεται το σάκχαρο στο αίμα σας στα προγραμματισμένα χρονικά σημεία.
• Κάνετε επιπρόσθετες εξετάσεις όταν δεν αισθάνεστε καλά και σημειώνετε τα αποτελέσματα στο ημερολόγιο μετρήσεων του διαβήτη σας.
• Μην αυξάνεται αυθαίρετα τη δόση της ινσουλίνης σας ή τα αντιδιαβητικά σας χάπια.

Ποιες οι συνέπειες των επαναλαμβανομένων επεισοδίων σοβαρής υπογλυκαιμίας;

Τα σοβαρά επεισόδια υπογλυκαιμίας μπορεί να έχουν επιβλαβείς συνέπειες στον οργανισμό σας. Στις επιπτώσεις περιλαμβάνονται προβλήματα με το νευρικό σας σύστημα (όπως παροδική παράλυση, σπασμοί, κώμα, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, διαταραχές νοητικού επιπέδου), και την καρδιά σας (όπως αρρυθμίες, ισχαιμικά καρδιακά επεισόδια) ενώ μπορεί να επιδεινωθούν οι μικροαγγειακές επιπλοκές σας (κυρίως η αμφιβληστροειδοπάθεια). Επίσης ενδέχεται να εμπλακείτε σε τροχαία ή άλλης φύσεως ατυχήματα, ενώ η οξεία εμφάνιση χαμηλού σακχάρου ενδέχεται να προκαλέσει καταστάσεις θρόμβωσης στον οργανισμό σας.

Τί είναι η διαβητική κετοξέωση;

Ο διαβήτης χαρακτηρίζεται από έλλειψη ινσουλίνης, η οποία βοηθά τους μυς να απορροφούν σάκχαρο από το αίμα.

Έτσι, όταν δεν υπάρχει ινσουλίνη στο αίμα και όταν οι μύες χρειάζονται ενέργεια, αρχίζουν να «καίνε» λίπη. Με αυτόν τον τρόπο παράγονται ορισμένα προϊόντα διάσπασης που ονομάζονται κετονικά σώματα ή κετόνες. Υπάρχουν τρεις διαφορετικοί τύποι κετονικών σωμάτων. Πρόκειται για τοξικά οξέα, τα οποία εμφανίζονται αρχικά στο αίμα και σταδιακά περνάνε στα ούρα. Η συσσώρευση αυτών των οξέων στον οργανισμό ενδέχεται να προκαλέσει μια κατάσταση που ονομάζεται κέτωση και, σε σοβαρότερη περίπτωση, διαβητική κετοοξέωση.

Η τριάδα της υπεργλυκαιμίας (υψηλό σάκχαρο στο αίμα), αφυδάτωσης και κετοοξέωσης αποτελεί τη διαβητική κετοοξέωση και εάν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, μπορεί να οδηγήσει σε μια πολύ σοβαρή κατάσταση που είναι το κώμα.

Πότε κινδυνεύω περισσότερο από διαβητική κετοξέωση;

Κινδυνεύετε περισσότερο όταν είστε άρρωστοι, επειδή κατά τη διάρκεια ασθενείας το σώμα καταναλώνει πιο γρήγορα το σάκχαρο που διαθέτει και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κετοξέωση. Η κατάσταση χειροτερεύει όταν υπάρχει έλλειψη όρεξης και συνεπώς λιγότερη τροφή.

Επίσης κινδυνεύετε περισσότερο όταν τα επίπεδα ινσουλίνης είναι χαμηλά. Ακόμη και λίγες ώρες χωρίς ινσουλίνη είναι αρκετές για να ανέβουν τα επίπεδα των κετονών σας στο αίμα σε ψηλά επίπεδα.

Παρότι σε ένα μεγάλο ποσοστό (20 – 22%) δεν ανευρίσκεται εμφανής αιτία, είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι η όποια κατάσταση προκαλεί στον οργανισμό σας έντονο stress (δηλαδή λοίμωξη, τραύμα, έγκαυμα, εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα κ.α.) μπορεί να οδηγήσει σε κετοξέωση. 

Ποιός τύπος διαβήτη κινδυνεύει περισσότερο;

Αν είστε διαβητικός τύπου 1 που κάνετε ινσουλίνη υπάρχει αρκετά μεγάλη πιθανότητα να αναπτύξετε κετοξέωση, ειδικά σε περίοδο αρρώστιας. Μάλιστα ένα ποσοστό της τάξης του 20% των περιπτώσεων κετοξέωσης αναφέρεται σε πρωτοδιαγνωσθέντες τύπου 1 (η κετοξέωση δηλαδή αποτέλεσε την αιτία για να τεθεί η διάγνωση του διαβήτη). Οι διαβητικοί τύπου 2 που δεν κάνουν ινσουλίνη, συνήθως έχουν αρκετά αποθέματα ινσουλίνης για να καλύψουν τις ανάγκες τους. Παρόλα αυτά διατρέχουν και αυτοί τον κίνδυνο να αναπτύξουν κετοξέωση.

Από τους διαβητικούς τύπου 1 ποιοί κινδυνεύουν περισσότερο;

Αυτοί που κινδυνεύουν περισσότερο για διαβητική κετοξέωση είναι οι εξής:

• νέοι άνθρωποι,
• άτομα που παραλείπουν ένεση ινσουλίνης,
• άτομα που δεν παίρνουν σωστή δόση ινσουλίνης,
• γυναίκες με διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης,
• όσοι έχουν αντλία ινσουλίνης και
• άτομα κατά τη διάρκεια αρρώστιας, λοίμωξης ή εμετού. 

Ποιά τα συμπτώματα όταν έχω ψηλά επίπεδα κετονών στο αίμα μου;

Όταν υπάρχει πολύ λίγη ινσουλίνη στο αίμα σας, τα επίπεδα σακχάρου μπορεί να είναι πολύ ψηλά. Χαρακτηριστικά συμπτώματα που ενδεχομένως θα έχετε σε αυτή την περίπτωση είναι:

• Να αισθάνεστε συνέχεια διψασμένοι.
• Να έχετε συχνουρία.
• Να έχετε ξηρό ή αναψοκοκκινισμένο δέρμα.
• Να είστε ή να αισθάνεστε άρρωστοι.
• Να αισθάνεστε συνέχεια κουρασμένοι ή να έχετε σύγχυση.
• Να έχετε δυσκολία στην αναπνοή, δηλαδή να αναπνέετε βαθιά και συχνά.
• Να έχετε πόνο στην κοιλιά.
• Να έχετε τάση για έμετο ή να κάνετε εμέτους.
• Η αναπνοή σας να μυρίζει σάπιο μήλο.

Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να ελέγξετε τα επίπεδα των κετονών στο αίμα σας ούτως ώστε να προλάβετε την εξέλιξη σε κετοξέωση.

Πότε πρέπει να μετρώ τις κετόνες μου;

Μετρήσεις κετονών στο αίμα σας θα πρέπει να κάνετε όταν:

• Εμφανίζεται τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν
• Το σάκχαρο σας είναι 240 mg/dl σε δύο μετρήσεις
• Όταν έχετε υψηλό σάκχαρο και είστε άρρωστοι με διάρροιες, εμέτους ή πυρετό. Αυτό ισχύει γιατί η ασθένεια είναι κατάσταση στρες για τον οργανισμό, με αποτέλεσμα να εκκρίνονται ορμόνες, όπως η κορτιζόλη, που προκαλούν αντίσταση στην ινσουλίνη και κάνουν την ινσουλίνη λιγότερο αποτελεσματική, δηλαδή λιγότερο ευαίσθητη.
• Βρίσκεστε σε περίοδο άγχους ή συγκίνησης.
• Όταν υπάρχει υψηλό σάκχαρο και πόνος στην κοιλιά ή δυσκολία στην αναπνοή.
• Είστε έγκυος.
• Ο γιατρός σας το έχει ζητήσει.

Πως μετρώ τις κετόνες μου;

Υπάρχουν δύο τρόποι για μέτρηση των κετονών: στο αίμα και στα ούρα.

Η μέτρηση στο αίμα γίνεται με ειδικό μηχανάκι μέτρησης κετονών όπως αυτό για τη μέτρηση του σακχάρου, και παρέχει καλύτερα αποτελέσματα και πιο ακριβή. Συγκεκριμένα:

• Ανιχνεύει το πιο σημαντικό από τα τρία κετονικά σώματα.
• Ανιχνεύει τα επίπεδα κετονών σε πραγματικό χρόνο χωρίς καθυστέρηση, δίνοντας σας την ευκαιρία για να δράσετε άμεσα.
• Τα αποτελέσματα δεν επηρεάζονται από ενδεχόμενη λήψη άλλων φαρμάκων.

Τί πρέπει να κάνω σε περίπτωση που εμφανίσω κετόνες στο αίμα;

Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε συγκεκριμένα βήματα μόλις αντιληφθείτε το πρόβλημα:

• Ενημερώστε το γιατρό σας.
• Μην διακόπτετε την θεραπεία σας για το διαβήτη.
• Πίνετε συνέχεια μικρές ποσότητες υγρών, όπως μη σακχαρούχα ποτά, τσάι ή απλές σούπες κάθε 15 με 30 λεπτά.
• Προσπαθήστε να τρώτε μικρά γεύματα αλλά πιο συχνά. Δοκιμάστε σούπα ή ένα χυμό φρούτων, ένα μικρό μπωλ παγωτό ή γάλα, ένα γιαούρτι με φρούτα ή ένα ζελέ. Αν αισθάνεστε ναυτία πιείτε γουλιές από κάποιο σακχαρούχο ποτό όπως αναψυκτικά τύπου κόλα και λεμονάδα.
• Μετράτε συχνά το σάκχαρο σας.

Πως αξιολογώ το αποτέλεσμα των κετονών στο αίμα μου;

Η αξιολόγηση του επιπέδου των κετονών στο αίμα γίνεται με βάση τον πιο κάτω πίνακα:

Κετόνη αίματος	Συμβουλή
Κάτω από 0.6 mmol/L	Φυσιολογικά επίπεδα Συνεχίστε τις κανονικές μετρήσεις σακχάρου
Μεταξύ 0.6 – 1.5 mmol/L	ΑΝ και το σάκχαρο σας είναι πάνω από 300 mg/dl, ενδέχεται να σημαίνει ότι χρειάζεστε ιατρική βοήθεια
Πάνω από 1.5 mmol/L	ΑΝ και το σάκχαρο σας είναι πάνω από 300 mg/dl, υπάρχει σίγουρα ο κίνδυνος για διαβητική κετοξέωση Καλέστε άμεσα το γιατρό σας

Ποια τα κύρια εργαστηριακά ευρήματα της διαβητικής κετοξέωσης;

Χαρακτηριστικά στην κετοξέωση έχετε υψηλό σάκχαρο αίματος, χαμηλό pH αίματος (δηλαδή μιλάμε για οξέωση), διαταραχές των ηλεκτρολυτών σας (δηλ. του νατρίου, καλίου, μαγνησίου) καθώς και παρουσία κετονών στο αίμα και τα ούρα σας.

Ποια η θεραπεία της κετοξέωσης;

Σημαντικό στοιχείο της θεραπείας της κατάστασης αυτής είναι η χορήγηση μπόλικων υγρών, ινσουλίνης ταχείας δράσης καθώς και η αναπλήρωση των ηλεκτρολυτών σας. Απαιτείται άμεση ιατρική βοήθεια και νοσοκομειακή υποστήριξη για την όσο το δυνατόν πιο ανώδυνη αντιμετώπιση της κατάστασης.

1. Διουρητικά

   Τα διουρητικά φάρμακα αρχικά αυξάνουν το ποσό των ούρων και μειώνουν την κατακράτηση αλατιού και νερού και κατά συνέπεια τον όγκο του αίματος. Σε μακροχρόνια καθημερινή χορήγηση ελαττώνουν την αντίσταση των αρτηριών. Μπορεί να χορηγηθούν μόνα τους, αλλά κυρίως είναι πολύ χρήσιμα σε περιπτώσεις όπου απαιτείται συνδυασμός φαρμάκων, οπότε μπορεί να περιέχονται μαζί με το δεύτερο φάρμακο στο ίδιο χάπι.

   Η συχνότερη παρενέργειά τους είναι η μείωση του καλίου του αίματος. Σπανιότερα μπορεί να προκαλέσουν αύξηση του ουρικού οξέος, μείωση του νατρίου και αύξηση του σακχάρου του αίματος, κυρίως όταν χορηγούνται σε μεγάλη δόση.

2. Βήτα-Αποκλειστές

   Οι βήτα-αποκλειστές μειώνουν τη δράση μιας αγγειοσυσπαστικής ουσίας που λέγεται νοραδρεναλίνη, μπλοκάροντας τη θέση δράσης της (στους βήτα υποδοχείς). Τα φάρμακα αυτά μειώνουν τη συχνότητα των παλμών της καρδιάς (προκαλούν δηλαδή βραδυκαρδία) και την καρδιακή παροχή. Είναι πολύτιμα φάρμακα μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου, σε αρρυθμίες, στην καρδιακή ανεπάρκεια και σε στηθάγχη (πόνος στο στήθος λόγω ισχαιμίας της καρδιάς). Δεν αποτελούν φάρμακα 1^ης γραμμής για την αντιμετώπιση της υπέρτασης εκτός και αν πρόκειται για νέα άτομα με αυξημένη συμπαθητική δραστηριότητα (δηλ. που έχει έντονα στοιχεία στρες) ή που δεν ανέχονται άλλες κατηγορίες αντιυπερτασικών ή για νέες γυναίκες που θέλουν να τεκνοποιήσουν.

   Συχνότερες παρενέργειές τους είναι το αίσθημα κόπωσης, η βραδυκαρδία (κάτω από 50 σφυγμοί το λεπτό) και ο σπασμός των βρόγχων (προκαλεί δύσπνοια) σε άτομα με άσθμα ή χρόνια βρογχίτιδα.

3. Ανταγωνιστές Ασβεστίου

   Τα φάρμακα αυτά εμποδίζουν την είσοδο ασβεστίου στα μυϊκά κύτταρα του τοιχώματος των αρτηριών με αποτέλεσμα να διαστέλλονται τα αγγεία, να μεγαλώνει δηλαδή η διάμετρος τους. Είναι χρήσιμα φάρμακα στην υπέρταση και τη στηθάγχη. Συγκεκριμένοι βραδυκαρδικοί ανταγωνιστές ασβεστίου είναι χρήσιμοι και σε αρρυθμίες.

   Συχνότερη παρενέργειά τους είναι το πρήξιμο στα πόδια (κυρίως στους αστραγάλους). Το πρήξιμο αυτό οφείλεται σε τοπική διαστολή αγγείων και είναι ακίνδυνο. Δεν υποχωρεί με διουρητικά αλλά με τη μείωση της δόσης ή τη διακοπή του φαρμάκου. Σπανιότερα μπορεί να προκαλέσουν εξάψεις (φούντωμα στο πρόσωπο), πονοκέφαλο ή ταχυκαρδία και οι βραδυκαρδικοί ανταγωνιστές ασβεστίου δυσκοιλιότητα, πονοκέφαλο, ή βραδυκαρδία.

4. Αναστολείς του Μετατρεπτικού Ενζύμου της Αγγειοτενσίνης

   Τα φάρμακα αυτά εμποδίζουν τον σχηματισμό μιας ουσίας που λέγεται αγγειοτενσίνη. Η αγγειοτενσίνη προκαλεί σύσπαση των αρτηριών, δηλαδή σμίκρυνση της διαμέτρου των και αύξηση της έκκρισης μιας άλλης ουσίας, της αλδοστερόνης, η οποία αυξάνει την κατακράτηση νατρίου (αλατιού) και νερού από τα νεφρά. Είναι χρήσιμα φάρμακα σε αρρώστους με υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια, μετά από έμφραγμα ή με διαβητική νεφροπάθεια.

   Η συχνότερη παρενέργειά τους είναι ο επίμονος ξηρός βήχας. Σε σπάνιες περιπτώσεις στένωσης των νεφρικών αρτηριών μπορεί να προκαλέσουν μείωση της νεφρικής λειτουργίας.

5. Ανταγωνιστές των Υποδοχέων της Αγγειοτενσίνης ΙΙ

   Τα φάρμακα αυτά εμποδίζουν τη δράση της αγγειοτενσίνης ΙΙ (βλέπε παραπάνω, «Αναστολείς του Μετατρεπτικού Ενζύμου της Αγγειοτενσίνης») στη θέση της δράσης της (στους ειδικούς υποδοχείς ΑΤ1 της αγγειοτενσίνης) με αποτέλεσμα αγγειοδιαστολή και μείωση της κατακράτησης αλατιού και νερού από τα νεφρά. Είναι χρήσιμα φάρμακα σε αρρώστους με υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια, υπερτροφία της αριστερής κοιλίας της καρδιάς, μετά από έμφραγμα ή με διαβητική νεφροπάθεια.

   Οι παρενέργειές τους είναι σπάνιες. Όπως και οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης, σε σπάνιες περιπτώσεις στένωσης των νεφρικών αρτηριών μπορεί να προκαλέσουν μείωση της νεφρικής λειτουργίας.

6. Αποκλειστές ρενίνης

   Πρόκειται για μια νέα κατηγορία αντιυπερτασικών φαρμάκων που δρουν μέσω μείωσης της δραστηριότητας της ρενίνης του πλάσματος, ενός ενζύμου το οποίο μετέχει στην παραγωγή της  αγγειοτενσίνης I στον οργανισμό. Η αγγειοτενσίνη I μετατρέπεται στην ορμόνη αγγειοτενσίνη II, η οποία είναι ισχυρό αγγειοσυσταλτικό (ουσία που στενεύει τα αιμοφόρα αγγεία). Με την αναστολή της παραγωγής της αγγειοτενσίνης I, τα επίπεδα τόσο της αγγειοτενσίνης I όσο και της αγγειοτενσίνης II μειώνονται, επιφέροντας αγγειοδιαστολή (διαπλάτυνση των αιμοφόρων αγγείων), με αποτέλεσμα η αρτηριακή πίεση να μειώνεται.

7. Άλφα-1-Αποκλειστές

   Οι α1-αποκλειστές εμποδίζουν τη δράση μιας ουσίας που προκαλεί αγγειοσύσπαση (νοραδρεναλίνη) μπλοκάροντας τους ειδικούς υποδοχείς της που βρίσκονται πάνω στο τοίχωμα των αγγείων (α1-υποδοχείς). Χρησιμοποιούνται στην υπέρταση και για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της υπερτροφίας του προστάτη.

   Μπορεί να προκαλέσουν κόπωση ή μεγάλη πτώση της πίεσης την πρώτη φορά που θα χρησιμοποιηθούν (υπόταση πρώτης δόσης).

8. Άλφα-2 Αγωνιστές και Ι-1 Αγωνιστές

   Δρουν σε ειδικές θέσεις στον εγκέφαλο (υποδοχείς α2 και Ι1) με αποτέλεσμα τη μείωση της δραστηριότητας ενός αγγειοσυσπαστικού συστήματος που λειτουργεί μέσω των ουσιών αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη. Χρησιμοποιούνται μόνο για τη θεραπεία της υπέρτασης. Ένα από τα φάρμακα αυτά, η μεθυλντόπα είναι το ασφαλέστερο αντιυπερτασικό φάρμακο για την υπέρταση της εγκυμοσύνης.

   Κύριες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι η υπνηλία και η ξηροστομία. Η μεθυλντόπα μπορεί να προκαλέσει αναιμία ή διαταραχή της λειτουργίας του ήπατος (συκώτι).

9. Αμέσως Δρώντα Αγγειοδιασταλτικά

Δρουν απ’ ευθείας στο τοίχωμα των αρτηριών με αποτέλεσμα αγγειοδιαστολή. Χρησιμοποιούνται σπάνια σε ιδιαίτερα δύσκολες περιπτώσεις υπέρτασης σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα.
Κύριες παρενέργειες είναι το αίσθημα παλμών στο στήθος, η υπερτρίχωση και η μείωση της νεφρικής λειτουργίας.

Τι είναι ο διαβήτης κυήσεως και τι τον προκαλεί;

Έγκυες γυναίκες που ποτέ δεν είχαν διαβήτη πριν, αλλά έχουν υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχουν διαβήτη κύησης. Ο διαβήτης κύησης επηρεάζει περίπου το 3% όλων των εγκύων γυναικών κάθε έτος.

Δεν γνωρίζουμε τι προκαλεί τον διαβήτη κύησης, αλλά έχουμε κάποιες ενδείξεις. Οι ορμόνες του πλακούντα υποβοηθούν την ανάπτυξη του μωρού. Οι ορμόνες αυτές όμως μπλοκάρουν συνάμα και τη δράση της ινσουλίνης της μητέρας στο σώμα της. Το πρόβλημα αυτό ονομάζεται αντίσταση στην ινσουλίνη. Η αντίσταση στην ινσουλίνη καθιστά δύσκολη την παραγωγή αλλά και χρησιμοποίηση της ινσουλίνης από την έγκυο μητέρα, αφού μπορεί να χρειαστεί έως και τρεις φορές περισσότερη ποσότητα ινσουλίνης. Το πάγκρεας «εργάζεται» υπερωρίες για να παράξει την απαραίτητη αυτή ποσότητα ινσουλίνης, χωρίς όμως ιδιαίτερη επιτυχία. Ο διαβήτης κύησης εγκαθίσταται λοιπόν όταν ο οργανισμός δεν είναι σε θέση να παράξει και να χρησιμοποιήσει την αυξημένη ποσότητα της ινσουλίνης που χρειάζεται κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης. 

Υπάρχουν έγκυες που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση διαβήτη;

Ναι, υπάρχουν έγκυες που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για σάκχαρο, ιδίως εάν:

• Έχουν ιστορικό διαβήτη κυήσεως στο παρελθόν.
• Είναι παχύσαρκες.
• Έχουν γεννήσει στο παρελθόν μωρά με βάρος πάνω από 4 κιλά.
• Έχουν ιστορικό πολυκυστικών ωοθηκών.
• Έχουν οικογενειακό ιστορικό διαβήτη τύπου 2.
• Εμφανίζουν γλυκόζη σε τυχαίο δείγμα ούρων τους.

Τι συμπτώματα προκαλεί ο διαβήτης κύησης;

Ο διαβήτης κύησης συνήθως δεν εμφανίζει συμπτώματα και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο όλες οι έγκυες πρέπει να υποβάλλονται σε εξέταση αίματος. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία προστατεύει τη γυναίκα από τον κίνδυνο των επιπλοκών κατά τη διάρκεια του τοκετού. 

Πώς τίθεται η διάγνωση του διαβήτη κύησης;

Αν μείνατε έγκυος και έχετε παράγοντες κινδύνου για διαβήτη, θα πρέπει κατά την αρχική επίσκεψη σας στο γιατρό να μετρηθεί το σάκχαρο νηστείας και η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη σας. Αν το σάκχαρο σας είναι:

• πάνω από 126 mg/dl τότε σημαίνει ότι είχατε διαβήτη από πριν.
• μεγαλύτερο του 92 mg/dl, αλλά μικρότερο του 126 mg/dl, τίθεται η διάγνωση του διαβήτη κύησης.
• μικρότερο του 92 mg/dl, θα πρέπει να προγραμματιστεί δοκιμασία ανοχής γλυκόζης μεταξύ 24^ης και 28^ης βδομάδας της κύησης.

Πως γίνεται η δοκιμασία ανοχής γλυκόζης σε εγκύους;

• Η δοκιμασία ανοχής γλυκόζης πρέπει να γίνεται μεταξύ 24^ης και 28^ης βδομάδας της κύησης, σε όλες τις εγκύους που δεν είχαν γνωστό διαβήτη από πριν.
• Η δοκιμασία πρέπει να γίνεται το πρωί, μετά από τουλάχιστον 8 ώρες νηστείας.
• Η εξεταζόμενη πρέπει τουλάχιστον κατά τις 3 προηγούμενες ημέρες να μην υποβάλλεται σε ειδικό διαιτολόγιο σε ότι αφορά στους υδατάνθρακες (λήψη πάνω από 150 g την ημέρα) και να μην περιορίζει τη φυσική της δραστηριότητα.
• Λήψη 75 g γλυκόζης από το στόμα.
• Μέτρηση σακχάρου αίματος προ, 60 και 120 λεπτά μετά τη λήψη της γλυκόζης.
• Όταν έστω και μια τιμή είναι ίση ή μεγαλύτερη από τα κατωτέρω αναφερόμενα όρια τίθεται η διάγνωση του διαβήτη κύησης:

1. Σάκχαρο νηστείας             92 mg/dl
2. Σάκχαρο στα 60 λεπτά     180 mg/dl
3. Σάκχαρο στα 120 λεπτά   153 mg/dl

Ποια η θεραπεία του διαβήτη κύησης; Μπορώ να παίρνω χάπια;

Τα αντιδιαβητικά χάπια απαγορεύονται ρητώς στις εγκύους! Από την άλλη, η θεραπεία με ινσουλίνη δεν είναι υποχρεωτική και η έγκυος με διαβήτη μπορεί να ρυθμιστεί με δίαιτα μόνο, εφόσον πληρούνται οι στόχοι:

• σάκχαρο νηστείας και προ φαγητού από 70 έως 95 mg/dl,
• σάκχαρο 1 ώρα μετά φαγητού από 90 έως 130 mg/dl και
• σάκχαρο 2 ώρες μετά φαγητού από 80 έως 120 mg/dl.

 Αν παρά την υιοθέτηση ενός υγιούς και καλά ισορροπημένου προγράμματος γευμάτων τα επίπεδα του σακχάρου εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλά ή εμφανίζονται σημεία μακροσωμίας στο υπερηχογράφημα του εμβρύου, συνιστάται η έναρξη θεραπείας με ινσουλίνη. Η χορήγηση της ινσουλίνης δεν βλάπτει γενικότερα το έμβρυο καθότι η ινσουλίνη δεν διαπερνά τον πλακούντα ώστε να περάσει στην κυκλοφορία του εμβρύου. 

Πόσες ενέσεις ινσουλίνης θα χρειαστεί να κάνω αν δεν ρυθμίζομαι με δίαιτα;

Συνήθως απαιτούνται τα εξής σχήματα θεραπείας με ινσουλίνη:

• 2 ή 3 ενέσεις μειγμάτων ινσουλίνης την ημέρα ή
• Σχήμα πολλαπλών ενέσεων με 3 δόσεις ταχείας δράσης ινσουλίνης πριν από τα κύρια γεύματα και 1 – 3 δόσεις ινσουλίνης μέσης δράσης για τις βασικές ανάγκες ή
• Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης με χρήση αντλίας.

Στη θεραπεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλα τα ανθρωπίνου τύπου σκευάσματα ινσουλίνης (Humulin R, Actrapid). Από τα υπερταχείας δράσης ανάλογα ινσουλίνης, επιτρέπονται η Humalog (lispro) και η Novorapid (aspart).

Τα βραδείας δράσης ανάλογα ινσουλίνης glargine (η γνωστή μας Lantus) και detemir (Levemir) δεν συνιστώνται ακόμη κατά την εγκυμοσύνη. Προτιμώνται ινσουλίνες μέσης δράσης ανθρώπινου τύπου, όπως η Protaphane και η Humulin N (ΝPΗ Human). Από τα μείγματα ινσουλίνης επιτρέπονται το Mixtard 30 ή το Humulin M3.

Πώς πρέπει να παρακολουθείται η έγκυος με διαβήτη κύησης;

Συνιστάται ο αυτοέλεγχος του σακχάρου που πρέπει να γίνεται 6 φορές την ημέρα (πριν και μία ώρα μετά τα γεύματα) ή 4 φορές (σάκχαρο νηστείας το πρωί και τρεις μετρήσεις, μια ώρα μετά τα γεύματα). Η μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης συνιστάται στην αρχική επίσκεψη για τη διαπίστωση προϋπάρχοντος διαβήτη.

Πατήστε εδώ για να βρείτε ημερολόγιο καταγραφής του σακχάρου σας αν είστε σε δίαιτα.

Πατήστε εδώ για να βρείτε ημερολόγιο καταγραφής του σακχάρου σας αν λαμβάνετε ινσουλίνη.

Ποιοι οι στόχοι στο διαβήτη κύησης;

Οι στόχοι όπως αναφέρθηκαν και πριν είναι οι εξής:

• Σάκχαρο προ φαγητού από 70 έως 95 mg/dl.
• Μια ώρα μετά το φαγητό από 90 έως 140 mg/dl.
• Δύο ώρες μετά το φαγητό από 80 έως 120 mg/dl.

Αν προϋπήρχε διαβήτης, οι στόχοι διαφέρουν και είναι οι εξής:

• Σάκχαρο νηστείας, προγευματικό, προ ύπνου και κατά τη διάρκεια της νύκτας από 60 έως 99 mg/dl.
• Μια ώρα μετά το φαγητό από 100 έως 129 mg/dl.
• Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη κάτω από 6%.

Πώς επηρεάζει ο διαβήτης κύησης το έμβρυο;

Ο διαβήτης κύησης επηρεάζει τη μητέρα συνήθως σε προχωρημένη εγκυμοσύνη, όταν πλέον το σώμα του μωρού ενώ έχει διαμορφωθεί συνεχίζει να αναπτύσσεται. Με το διαβήτη κύησης τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα της μητέρας περνούν στο έμβρυο. Αν τα επίπεδα σακχάρου του εμβρύου είναι πολύ ψηλά, τότε αυτό θα πρέπει να παράξει περισσότερη ινσουλίνη για να τα μειώσει. Η ινσουλίνη όμως είναι παράλληλα και ισχυρή αυξητική ορμόνη και όταν το έμβρυο την παράγει σε υπερβολική ποσότητα, μπορεί να μεγαλώσει γρήγορα και να γίνει μεγαλύτερο σε μέγεθος από το φυσιολογικό (μακροσωμία) ή χοντρό με αποτέλεσμα την ανάγκη για καισαρική τομή. Λόγω μακροσωμίας ενδέχεται να παρουσιαστεί δυστοκία του ώμου του νεογνού κατά τον τοκετό.

 

Άλλες επιπλοκές του εμβρύου είναι το υπερβολικά χαμηλό σάκχαρο την πρώτη μέρα μετά τον τοκετό καθώς και αναπνευστικά προβλήματα λόγω πρόωρου τοκετού. Επίσης τα μωρά με περίσσεια ινσουλίνης βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για παιδική παχυσαρκία, ενώ κατά την ενήλικη ζωή για διαβήτη τύπου 2.   

Τέλος, ο κίνδυνος εκ γενετής ανωμαλιών τετραπλασιάζεται αν η εγκυμονούσα μητέρα πάσχει από διαβήτη, σύμφωνα με πρόσφατη βρετανική μελέτη. Η έρευνα εστίασε σε στοιχεία που αφορούσαν περισσότερες από 400.000 κυήσεις στην βορειο-ανατολική Αγγλία, και διαπίστωσε ότι ο διαβήτης αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο ανωμαλιών όπως η συγγενής καρδιοπάθεια και η δισχιδής ράχη. Συγκεκριμένα, ο κίνδυνος γενετικών ανωμαλιών αυξανόταν από 19 ανά 1.000 γεννήσεις στις γυναίκες χωρίς προϋπάρχοντα διαβήτη, σε 72 ανά 1.000 γεννήσεις για τις γυναίκες με διαβήτη.

Πώς επηρεάζει την έγκυο ο διαβήτης κύησης;

Οι γυναίκες με διαβήτη κύησης ενδέχεται να εμφανίσουν συχνότερα λοιμώξεις στα γεννητικά όργανα, στην ουροδόχο κύστη και στα νεφρά. Επίσης λόγω του σακχάρου η έγκυος θα υποβληθεί σε καισαρική τομή, ενώ ενδέχεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (συνήθως μετά την 20^η βδομάδα) να παρουσιάσει μια κατάσταση με αύξηση της αρτηριακής πίεσης σε συνδυασμό με απώλεια πρωτεΐνης στα ούρα (λευκωματουρία) ή γενικευμένο πρήξιμο (οίδημα) ή συνδυασμό και των δύο, που λέγεται προεκλαμψία. Τέλος υπάρχει ο απώτερος κίνδυνος για μόνιμη εγκατάσταση διαβήτη τύπου 2 μετά τον τοκετό.

Τι γίνεται με το διαβήτη μετά την εγκυμοσύνη;

Σε περίπου 1% του συνόλου των γυναικών με διαβήτη κύησης, ο διαβήτης ενδέχεται να μην υποχωρήσει μετά από τη γέννηση του βρέφους. Το πιο σημαντικό όμως είναι σε ένα ποσοστό που κυμαίνεται από 50 έως 70% των γυναικών με διαβήτη κύησης θα εμφανίσουν διαβήτη μετά από 5 έως 10 χρόνια, ιδίως αν πάρουν υπερβολικό βάρος. Αντίθετα, το 25% των γυναικών που διατηρούν φυσιολογικό βάρος μετά τον τοκετό, θα αναπτύξουν διαβήτη.

Είναι πολύ σημαντική η διενέργεια καμπύλης ανοχής γλυκόζης 2 με 3 μήνες αλλά και ένα χρόνο μετά τον τοκετό. Όλες οι γυναίκες που είχαν διαβήτη κύησης πρέπει να ελέγχονται εφόρου ζωής για το ενδεχόμενο εμφάνισης μόνιμου διαβήτη.

Αγαπώ το σώμα μου, μαθαίνω να το φροντίζω!

•  Οι διακοπές και η άθληση είναι ουσιαστική φροντίδα για το σώμα μας και την υγεία μας (ψυχική και σωματική)!
• Η άθληση, τα σπορ, οι αθλοπαιδιές δεν χαρίζουν μόνο σωματική ωφέλεια, αλλά χαρά, ικανοποίηση και ευεξία, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην καλή ποιότητα της ζωής μας!
• Ταξιδεύω παντού, όλες τις εποχές… σημαίνει ελευθερία. Γνωρίζω το σώμα μου με τη φυσιολογία του και μαθαίνω τι μπορώ να κάνω καλύτερα για να είναι καλά, σημαίνει κερδίζω μόνος μου την ελευθερία μου.
• Η άσκηση με σύνεση, ιδίως όταν συνδυάζεται με τη χαρά των αθλοπαιδιών, βοηθά τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία. Οι διαβητικοί που ξέρουν να χαίρονται και αγαπούν τα σπορ είναι καλύτερα ρυθμισμένοι, ενώ υποδιπλασιάζουν τον κίνδυνο σχεδόν όλων των επιπλοκών του διαβήτη.
• Άτομα με διαβήτη μπορούν να κάνουν παντού διακοπές και να συμμετέχουν σε όλα τα επίπεδα άσκησης, ακόμα και σε επίπεδα υψηλού ανταγωνισμού ή πρωταθλητισμού. Αποφεύγουμε ωστόσο τα ακραία και ριψοκίνδυνα σπορ και περιοχές με ακραίες κλιματικές συνθήκες (π.χ. εξαιρετική ζέστη ή κρύο, πολύ μεγάλα υψόμετρα για τους πιο ηλικιωμένους).
• Σεβασμός στο σώμα μας και τα όριά του σημαίνει αποφυγή υπερβολικής καταπόνησής του, αποφυγή extreme sports και καταστάσεων… Ανάπαυση, όταν νιώθουμε αδιαθεσία ή έχουμε πυρετό, τακτική επικοινωνία με τον ιατρό μας, όταν τα σάκχαρά μας απορρυθμίζονται απρόσμενα.
• Προσοχή ιδιαίτερη στα υποδήματα που χρησιμοποιούμε, ιδίως αν συνυπάρχουν περιφερική νευροπάθεια ή αγγειοπάθεια (διαβητικό πόδι).
• Προσοχή στη ζέστη και την αφυδάτωση! Ένα καλό γενικό πρόγραμμα ενυδάτωσης περιλαμβάνει 2 ποτήρια νερό ή αφεψήματα 2 ώρες πριν από την άσκηση, 1 έως 2 ποτήρια νερό 30 λεπτά πριν και ½ ποτήρι νερό περίπου κάθε 15 λεπτά κατά την άσκηση.
• Καλό είναι να τρώμε ελαφρά 2 με 3 ώρες, πριν και μετά, την άσκηση.
• Ακρογωνιαίος λίθος, για να μην αντιμετωπίσουμε κανένα πρόβλημα, είναι η γνώση της αυτορρύθμισης και οι μετρήσεις τακτικά των σακχάρων αίματος, ιδίως όσων χρησιμοποιούν ινσουλίνη.

Διαβήτης ινσουλινοθεραπευόμενος…

* Χρειάζεται πολύ καλή εκπαίδευση, ιδίως για τον τύπου 1, γιατί ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας είναι υπαρκτός και σοβαρός. Καλό είναι να αποφεύγονται ασκήσεις αντοχής περισσότερο της 1 ώρας, ακόμη και μέτριας έντασης. Τα επίπεδα της ινσουλίνης στο αίμα μας, άρα και του κινδύνου υπογλυκαιμίας, καθορίζονται από τον τύπο της ινσουλίνης, τη δόση, το σημείο και το χρόνο που έγινε η τελευταία ένεση.

*Αεροβικές ασκήσεις (κολύμπι, ρακέτες, βόλεϊ, ποδήλατο…) χαμηλής έως μέτριας εντάσεως, διάρκειας λιγότερο από 1 ώρα, προσφέρουν το μεγαλύτερο όφελος για τον διαβήτη τύπου 1! Υπογλυκαιμία μπορεί να εμφανιστεί κατά την άσκηση, αλλά και 12 έως 24 ώρες μετά!

* Για τον διαβήτη τύπου 2 η άσκηση, ακόμα και με το περπάτημα, τις αθλοπαιδιές και τα sports, αποτελεί απαραίτητο συστατικό της θεραπείας και καλό θα είναι να τη συνεχίζουμε σε όλες τις ηλικίες και για όλη μας τη ζωή και όχι μόνο στις διακοπές! Παρ’ όλα αυτά, μελέτες υπολογίζουν ότι μόνο 16% των διαβητικών τύπου 2 έχουν περισσότερο από 1 ώρα σωματικής άσκησης ανά εβδομάδα.

* Ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας είναι μικρότερος για τον διαβήτη τύπου 2, αλλά προσοχή, αν χρησιμοποιούμε ινσουλινοεκκριτικά αντιδιαβητικά δισκία (σουλφονυλουρίες, μεγλιτινίδες), καλύτερα να μετρήσουμε το σάκχαρό μας πριν ή κατά τη διάρκεια, αν η άσκηση προβλέπεται να διαρκέσει πάνω από μία ώρα. Αντιθέτως, σχετικά υψηλές τιμές σακχάρου θα βελτιωθούν δραστικά μετά την άσκηση.

Χρυσοί κανόνες για τους ινσουλινοθεραπευόμενους!

• Η ινσουλίνη που χρησιμοποιείται πριν από την άσκηση θα πρέπει να γίνεται υποδόρια στην κοιλιακή χώρα και όχι σε σημεία που θα «χρησιμοποιήσετε» κατά την άσκηση.
• Μειώστε κατά 10 με 40%, ανάλογα με το είδος, τη διάρκεια και την ένταση της άσκησης, τη δόση της ινσουλίνης πριν από την άσκηση.
• Πάντα πριν ξεκινήσετε την άσκηση μετρήστε το σάκχαρό σας.
• Προγραμματίστε να μετράτε περίπου κάθε 30 λεπτά ή 1 ώρα, ανάλογα και με την ένταση των αθλοπαιδιών, το σάκχαρο.
• Πριν ξεκινήσετε την άσκηση αν και το σάκχαρό σας είναι κάτω από 100 mg/dl, φάτε 20 – 60 γραμμάρια απλού υδατάνθρακα (1 ποτήρι πορτοκαλάδα ή 1 μέτριο φρούτο ή 1 φέτα ψωμί). Θα πρέπει να μετρήσετε ξανά το σάκχαρο 20 έως 25 λεπτά μετά και να μην ξεκινήσετε την άσκηση αν αυτό δεν ξεπεράσει τα 110 με 120 mg/dl. Οι ιδανικές τιμές σακχάρου είναι από 120 έως 180 mg/dl.
• Καθυστερήστε την άσκηση αν το σάκχαρό σας είναι πάνω από 250 mg/dl και υπάρχουν κετόνες στα ούρα ή είναι πάνω από 300 mg/dl.
• Κατά την έντονη άσκηση, κάθε περίπου 30 λεπτά, φάτε 20 – 60 γραμμάρια απλού υδατάνθρακα. Η υπογλυκαιμία που εμφανίζεται κατά την άσκηση απαιτεί υψηλές ποσότητες υδατανθράκων (πάνω από 50 γραμμάρια, ½ με 1 κουτί αναψυκτικού). Φαίνεται ότι επανέρχεται, γι’ αυτό είναι καλό να λαμβάνετε ένα δεύτερο ελαφρύ γεύμα υδατανθράκων ½ ώρα μετά.
• Εάν κάνει πολλή ζέστη και κάνετε θεραπεία με ινσουλίνη, πρέπει να γνωρίζετε ότι το σώμα σας αντιδρά αυξάνοντας τους παλμούς και τη ροή του αίματος, με αποτέλεσμα να αυξάνει και η ταχύτητα απορρόφησης της ινσουλίνης.
• Αντιθέτως, το κρύο μειώνει την απορρόφηση της ινσουλίνης (κίνδυνος υπεργλυκαιμίας), γι’ αυτό προβλέψτε για διπλό πουλόβερ και συχνότερες μετρήσεις του σακχάρου, αν οι διακοπές περιλαμβάνουν βουνό ή χιόνια.
• Μετά την άσκηση, μειώστε την προγραμματισμένη προγευματική ινσουλίνη (ταχείας ή υπερταχείας δράσης) κατά 10 έως 30%.

Διακοπές και αλκοόλ…

  * Μικρές έως μέτριες ποσότητες αλκοόλ, ιδίως αν είμαστε νηστικοί, προκαλούν υπογλυκαιμία. Αντιθέτως, μεγάλες ποσότητες, μέσω πολλών μηχανισμών, προκαλούν υπεργλυκαιμία. Το υψηλό σάκχαρο στο αίμα μάς οδηγεί σε πολυουρία και αφυδάτωση.

  * Τα αλκοολούχα ποτά, ακόμη και η μπίρα, δεν προσφέρουν άμεσα ενέργεια που μας χρειάζεται στην άσκηση. Αντιθέτως, προκαλούν κι αυτά πολυουρία και αφυδάτωση, ελαττώνουν τα αντανακλαστικά μας, αυξάνοντας τον κίνδυνο τραυματισμών, και μειώνουν ή εξαφανίζουν την ικανότητά μας να αντιληφθούμε μια υπογλυκαιμία.

  * Όχι λοιπόν αλκοόλ στον ήλιο, στη ζέστη και στις αθλοπαιδιές.

Τι πρέπει να έχω μαζί στα ταξίδια μου;

* Για όσους θεραπεύονται με ινσουλίνη ή ινσουλινοεκκριτικά δισκία, καλό είναι να έχουν μαζί τους ζάχαρη ή ζαχαρούχο ποτό (προσοχή, όχι αλκοολούχο) ή κάποιο γλυκό με ζάχαρη, τουλάχιστον μια ένεση γλυκαγόνης και έναν σύντροφο ή συνοδό εκπαιδευμένο να τη χρησιμοποιήσει σε περίπτωση σοβαρής υπογλυκαιμίας.

* Ακραίες θερμοκρασίες μπορούν να επηρεάσουν το μετρητή ή τις ταινίες σακχάρου. Φροντίστε μετρητής και ταινίες να μην είναι κάτω από τον ήλιο, αλλά ούτε και εκτεθειμένα στο κρύο. Η ιδανική θερμοκρασία για μετρητές και ταινίες είναι από 18 έως 30°C. Κρατήστε λοιπόν μετρητή και ταινίες σε μέρος σκιερό, με θερμοκρασίες όσο το δυνατόν φυσιολογικές (δωματίου), αλλά μην τα βάλετε στο ψυγείο ή επάνω σε παγοκύστη (το πολύ κρύο τα επηρεάζει εξίσου), ούτε όμως να τα ξεχάσετε στον ήλιο. Ακόμα κι αν δεν κάνει πολλή ζέστη, οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται είναι υψηλές.

Η καλή ρύθμιση του διαβήτη αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πρόληψης των επιπλοκών από το διαβήτη. Ανάλογα με τον τύπο του διαβήτη που έχετε, η θεραπεία σας μπορεί να ποικίλλει από απλή δίαιτα μέχρι θεραπεία με ινσουλίνη, μόνη ή σε συνδυασμό με αντιδιαβητικά χάπια. Ως εκ τούτου απαιτείται καταγραφή του σακχάρου και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης σας σε τακτά χρονικά διαστήματα προς αποφυγή δυσάρεστων εξελίξεων.  

Αυτομέτρηση του σακχάρου κατ’οίκον

Η αυτομέτρηση του σακχάρου από εσάς, με τη βοήθεια των ειδικών μετρητών σακχάρου, θα βοηθήσει στην αναγνώριση της πορείας του διαβήτη αλλά και στην πιθανή μεταβολή της θεραπείας σας εάν και εφόσον χρειάζεται. Η συχνότητα αυτομέτρησης ποικίλλει ανάλογα με τη θεραπεία που ακολουθείται (ινσουλίνη ή χάπια).

Η καταγραφή των μετρήσεων στο ημερολόγιο καταγραφής σακχάρου και η επίδειξη τους στον θεράποντα ειδικό σε κάθε επίσκεψη στο ιατρείο είναι αυτονόητη. Όταν μετράμε το σάκχαρο μας ενδιαφέρουν κυρίως 2 τιμές. Το σάκχαρο νηστείας (τουλάχιστον 7 – 8 ώρες χωρίς φαγητό, π.χ. το πρωί μόλις ξυπνάμε) πρέπει να είναι μεταξύ 80 και 120 mg/dl και το σάκχαρο 2 ώρες μετά από κύριο γεύμα πρέπει να είναι κάτω από 140 mg/dl.

Σε περιπτώσεις αρρύθμιστου ή ασταθούς διαβήτη τύπου 1 συνιστάται η καταγραφή της 24ώρης διακύμανσης του σακχάρου σας, που γίνεται είτε στο Νοσοκομείο είτε στο σπίτι με τη βοήθεια ειδικών συσκευών καταγραφής του σακχάρου σας μετά από υποδόρια εμφύτευση ειδικού καθετήρα.

Πατήστε εδώ για να βρείτε ημερολόγιο καταγραφής του σακχάρου.

Μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c)

Η γενικότερη πορεία της ρύθμισης του σακχάρου σας ωστόσο παρακολουθείται πιο αξιόπιστα και αντικειμενικά με τη μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης στο αίμα, που δείχνει την κατά μέσο όρο συγκέντρωση του σακχάρου κατά το τελευταίο τρίμηνο περίπου πριν από τη μέτρηση. Ο μέσος όρος που προσφέρει η εξέταση αυτή βοηθά να προσδιορίσουμε την εικόνα της ρύθμισής μας πιο ολοκληρωμένα. Κάθε αύξηση της κατά 1% αντιστοιχεί σε μεταβολή της μέσης πυκνότητας γλυκόζης κατά περίπου 30 mg/dl. Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι επειδή ο προσδιορισμός της αφορά μέση τιμή σακχάρου, οι ακραίες τιμές του σακχάρου δεν αποτυπώνονται σ’ αυτήν.

Είναι ίσως από τις πιο σημαντικές εξετάσεις, μια που συνδέεται ευθέως ανάλογα με τον μακροχρόνιο κίνδυνο όλων των επιπλοκών του διαβήτη. Οι πιο έγκυρες μελέτες που αφορούν το διαβήτη απέδειξαν ότι η μείωσή της ελαχιστοποιεί και τις επιπλοκές του, άρα δεν είναι μόνο δείκτης ρύθμισης αλλά και αξιόπιστος δείκτης εμφάνισης επιπλοκών. Για παράδειγμα, η μείωσή της κατά 10% μειώνει και την επίπτωση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας κατά 45%.

Για τους διαβητικούς, καλή ρύθμιση σημαίνει τιμές τουλάχιστον κάτω από 7%, αν και για τους ανθρώπους μεγάλης ηλικίας και τιμές κάτω του 8% είναι ικανοποιητικές. Πρέπει να την παρακολουθείτε τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο αν έχετε καλή ρύθμιση και τουλάχιστον ανά τρίμηνο αν δεν έχετε καλή ρύθμιση ή η θεραπεία σας έχει πρόσφατα αλλάξει.

Σημειώνεται ότι η διάγνωση αλλά και η παρακολούθηση του διαβήτη δε μπορεί να βασιστεί στα επίπεδα της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης σε ασθενείς με διάφορες μορφές αναιμίας ή σε άτομα με αιμοσφαιρινοπάθειες (π.χ. μεσογειακή αναιμία, δρεπανοκυτταρική αναιμία). Επίσης σε περιπτώσεις χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας (σε ουραιμία όπως λέμε), εκσεσημασμένης υπερτριγλυκεριδαιμίας και χρόνιας κατάχρησης αλκοόλ, η εξέταση αυτή πάλι δεν είναι αξιόπιστη.

Πατήστε εδώ για να δείτε σε τι μέση τιμή σακχάρου αντιστοιχεί η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη σας κατά τη διάρκεια του τελευταίου τριμήνου.